همشهری آنلاین – مجید جباری: یوزپلنگ ایرانی، یا یوز آسیایی به‌شدت در خطر انقراض قرار دارد. این گونه حیات‌وحش که زمانی در گستره وسیعی از خاورمیانه، آسیای میانه و هند دیده می‌شد، تنها در یکی از زیستگاه‌های ایران زیست می‌کند و حالا بر پرتگاه انقراض ایستاده است. اقدامات حفاظتی انجام شده در ۲دهه گذشته برای نجات این‌گونه حیات‌وحش بی‌نتیجه بوده و عواملی که سال‌هاست باعث کاهش جمعیت این‌گونه ارزشمند حیات وحش بودند، همچنان وجود دارند.

به‌دلیل پابرجا ماندن عوامل کاهش جمعیت یوزپلنگ‌های آسیایی ایران، بعد از ۲۰سال جمعیت یوز ایرانی به یک دهم کاهش یافته و حالا معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور خبر داده است که تنها ۱۷قلاده یوزپلنگ آسیایی در ایران مانده که از این تعداد تنها ۷ قلاده یوزپلنگ بالغ و مابقی توله هستند.

حمید ظهرابی، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأکید بر شرایط بسیار بحرانی یوز ایرانی گفت: اقدام برای حفاظت از یوزپلنگ باید همین الان انجام شود و همه امکانات‌مان را باید با اولویت امن‌سازی زیستگاه به‌کار بگیریم.

اقدامات حفاظتی بی‌نتیجه

تیمارگر پیروز و فعال محیط زیست با اشاره به شرایط بحرانی یوزپلنگ آسیایی در ایران گفت:«وضعیت یوزپلنگ آسیایی که در حال حاضر صرفا جمعیت انگشت شماری از آن درایران زیست می‌کند، سال هاست «بسیار بحرانی» است. اینکه پیش تصور می شدیوزپلنگ آسیایی در ایران منقرض شده است اما اواخر دهه ۷۰ در برخی زیستگاه‌ها مشاهده شد، نشان دهنده وضعیت بحرانی این گونه حیات وحش است. از زمانی که متوجه شدیم جمعیت یوزپلنگ آسیایی در زیستگاه‌های ایران نیز در لبه انقراض قرار دارد، اقدامات زیادی با صرف بودجه های کلان انجام شده است؛ افراد زیادی در این زمینه زحمت کشیدند اما این اقدامات نتیجه بخش نبوده است.»

تنها زیستگاه یوز در جهان

علیرضا شهرداری‌پناه در گفت‌وگو با همشهری آنلاین افزود:« برای حفاظت از یک گونه با وضعیت بحرانی زمان طلایی داشتیم که متاسفانه در این سال‌ها این زمان را از دست دادیم. دلیل آن هم مشخص است. نتیجه همه زحمات در این زمینه نه تنها جمعیت یوزپلنگ آسیایی ایران را افزایش نداده، بلکه طبق آمار تعداد این گونه به یک پنجم و یک دهم کاهش یافته و در حال حاضر جمعیت یوزهای بالغ کمتر از تعداد انگشتان دو دست رسیده است. ضمن اینکه از چند زیستگاه‌هایی که این گونه در آن ها مشاهده می شد، تنها یک زیستگاه باقی مانده است. همه این موارد حاکی از آن است که اقدامات کافی نبوده و در برخی موارد از پشتوانه دولتی زیادی که نیاز بود برخوردار نبوده است. حتی در بعضی موارد اقدامات حفاظتی سلیقه‌ای انجام شده است.یوزپلنگ آسیایی به عنوان بزرگترین گربه سان بزرگ چثه در حال انقراض دنیا با همه این اقدامات و زحمات به شدت در خظر انقراض قرار دارد.»

عوامل کاهش جمعیت یوز

این فعال محیط زیست به چالش‌های پیش روی حفاظت از یوز اشاره کرد و گفت:«بزرگترین مشکلات و عوامل کاهش شدید جمعیت این گونه حیات وحش درایران با وجود اینکه شناسایی شده‌اند، هنوز هم وجود دارند. وجود دام و دامدار، چوپان، سگ‌های گله و دام های بزرگ مثل شتر در زیستگاه های یوزپلنگ آسیایی بزرگترین مشکلات و موانع حفاظت از این گونه ارزشمند حیات وحش از خطر انقراض است. منابع بسیار اندک آب موجود در زیستگاه ها توسط دام‌ها استفاده شده است؛ دام‌ها بیماری‌ها را به یوزپلنگ‌ها انتقال دادند؛ سگ‌های گله تعداد زیادی از یوزها را دریده‌اند و برخی چوپان هاو دامداران تعداد زیادی از یوزپلنگ‌ها را از بین برده‌اند. در کنار این مشکلات، وجود جاده سمنان- شاهرود هم که از وسط تنها زیستگاه باقی مانده یوزپلنگ آسیایی در ایران می‌گذرد، تا کنون چندین یوز را قربانی کرده است. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که همه این مشکلات هم به عنوان مهمترین عوامل انقراض یوزپلنگ آسیایی در ایران هنوز باپرجاست. یعنی هنوز دام و دامدار، چوپان و سگ گله و جاده ای که چندین یوز را تلف کرده است، وجود دارند و همچنان مهمترین عوامل کاهش جمعیت یوزها به حساب می آیند.»

خبر مهم درباره حفظ نژاد پیروز

اینفوگرافیک | ماجرای پیروز؛ همه اتفاقات درباره توله یوز ایرانی از تولد تا تلف شدن

چه باید کرد؟

شهرداری پناه مهمترین راهکار نجات این گونه حیات وحش از انقراض را در تنها زیستگاه باقی مانده در ایران، ‌حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در طبیعت دانست و تاکید کرد:«ابتدا باید همه مشکلاتی که پیش‌تر عنوان کردم برطرف شوند. اینکه عده ای در زمینه تکثیر در اسارت این گونه حیات وحش فعالیت کنند، درست است اما تکثیر دراسارات یوزپلنگ را از خطر انقراض در طبیعت نجات نمی دهد. این یک فعالیت جدا در کنار اقدامات اصولی حفاظت در طبیعت و زیستگاه طبیعی یوزپلنگ است. زمانی که همه نگاه ها به پیروز، تنها توله یوز باقی مانده از تکثیر در اسارت بود، ماده یوزپلنگ با سه جنین در شکم در بر اثر تصادف با خودروهای عبوری در جاده سمنان – شاهرود تلف شدند اما توجه چندانی به این خبر دردناک نشد. قبل و بعد از آن هم اتفاقات اینچنینی برای یوزهای زیادی افتاده است اما همه نگاه‌ها فقط به «پیروز» و تکثیر در اسارت یوزپلنگ آسیایی بود.»

تیمارگر «پیروز» نخستین توله یوز به دنیا آمده از تکثیر در اسارت در گفت‌وگو با همشهری آنلاین تصریح کرد:«اینکه عنوان شده که وضعیت یوزپلنگ آسیایی در زیستگاه ایران بحرانی است، درست؛ اما مگر ۵، ۱۰ یا ۲۰ سال پیش وضعیت این گونه حیات وحش بحرانی نبود؟»آقای ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست به تازگی از وضعیت «بسیار بحرانی» یوزپلنگ آسیایی ایران گفته و تاکید کرده است که باید حالا برای نجات یوزپلنگ آسیایی اقدام شود. این حرف درستی است. چراکه هنوز قلب یوزپلنگ آسیایی در طبیعت ایران می تپد. ما از این موضوع قدردانی و استقبال می کنیم؛ به شرطی که اقداماتی که قرار است از این به بعد انجام شود، درست و اصولی باشد. نباید صرفا افراد خاص به صورت انحصاری و انتخابی صرفا برای حفاظت از یوزپلنگ کارکنند. بزرگترین کارشناسان کشور و دنیا باید برای نجات یوزپلنگ آسیایی به کمک هم بیایند. باید مشکلات موجود در زیستگاه یوزپلنگ آسیایی در ایران برطرف شود. نجات یوز آسیایی ایران از خطر انقراض تنها با به‌کارگیری علم روز دنیا، تجربه و تخصص کارشناسان خبره جهان و ایران امکانپذیر است.»

به گزارش همشهری آنلاین، حمید ظهرابی،معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست به تازگی اعلام کرد که تنها ۷ یوزپلنگ بالغ آسیایی و ۱۰ توله یوز در تنها زیستگاه ایران و جهان این گونه حیات وحش باقی مانده است.