تغییر ناگهانی شاخص آلودگی هوای اصفهان؛ دست‌کاری یا اختلال نرم‌افزاری؟
خبرگزاری مهر – گروه استانها- ندا سپاهی: اصفهان یکی از آلوده‌ترین کلانشهرهای کشور به شمار می‌رود و با وجود فعالیت ۱۸ ایستگاه پایش هوا در این کلانشهر، اطلاعات تعدادی از آنها در برخی از روزها و ساعات در سامانه‌های برخط در دسترس نیست.
درحالی که با توجه به اهمیت آلودگی هوا در کلانشهر اصفهان، تأثیر آن بر سلامتی حدود ۲.۵ میلیون نفر شهروند اصفهانی و ضرورت پایش دقیق شاخص کیفی هوا برای مدیریت موضوع و برنامه‌ریزی برای کاهش آلاینده‌ها، اقداماتی در جهت راه اندازی ایستگاه‌های پایش دائمی هوا در سطح این شهر طی سال‌های اخیر انجام شده و با استخراج شاخص کیفی هوا (AQI) وضعیت سالم بودن یا نبودن هوا برای شهروندان مشخص می‌شود و از طریق سایت و برنامه نرم افزاری تلفن همراه در دسترس عموم مردم قرار می‌گیرد.
بر اساس ضوابط و قوانین موجود، سازمان محیط زیست مسئولیت اطلاع رسانی درباره شاخص کیفی هوا در کشور را به عهده دارد و بر این اساس سامانه‌هایی مانند “پایش کیفی هوای کشور” به نشانی aqms.doe.ir یا جدول کیفیت هوا در پایگاه‌های اینترنتی اداره‌های کل محیط زیست استانها ایجاد شده است تا اطلاعات مربوط به وضعیت شهرهای مختلف کشور را به صورت برخط (آنلاین) در دسترس همگان قرار دهد.
کلانشهر اصفهان ۱۸ ایستگاه پایش دائم هوا دارد که پنج ایستگاه متعلق به اداره کل حفاظت محیط زیست استان و ۱۳ ایستگاه متعلق به شهرداری اصفهان است و روزانه اطلاعات مربوط به شاخص کیفی هوا (AQI) از این ایستگاه‌ها به سامانه‌های اطلاع رسانی، منتقل و منتشر می‌شود.
البته داده‌های آماری این ۱۸ ایستگاه پایش هوا در شهر اصفهان و همچنین ۹ ایستگاه در شهرهای اطراف آن مانند سجزی، مبارکه، زرین‌شهر، نجف‌آباد، خمینی‌شهر، شاهین‌شهر، کاشان، علوم‌پزشکی کاشان و شهرک‌صنعتی دولت‌آباد، به رغم یکپارچه‌شدن سامانه برخط کیفیت هوا از سال گذشته، به طور منظم در اپلیکیشن سامانه برخط سنجش آلودگی هوا نمایش داده نمی‌شود.
شائبه تعمدی بودن قطع ایستگاه‌های سنجش هوا
در شرایطی که بسیاری از دانش‌آموزان و والدین آنان از مسئولان انتظار دارند که در این روزهای آلوده پاییز و زمستان، فعالیت مدارس و آموزش غیرحضوری و برخط باشد طی هفته‌های اخیر برخی ایستگاه‌های پرتردد شهری برای ساعاتی از مدار خارج شده و این شائبه را ایجاد کرده است که مسئولان مربوطه به طور عمدی نمایش داده‌های ایستگاه‌ها را از دسترس خارج می‌کنند که شاخص‌ها در شرایط مطلوب و قابل قبول نشان داده شود تا نیازی به تصمیم‌گیری برای غیرحضوری شدن مدارس یا تعطیلی ادارات نباشد.
ساعت ۱۷ و ۴۵ دقیقه عصر روز سه‌شنبه ۲۵ دی ماه در شرایطی که شاخص آلودگی هوای اصفهان عدد ۱۱۳ و شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس را نشان می‌داد در مدت کمتر از ۲۰ دقیقه و به طور ناگهانی بر روی شاخص ۲۰۰ و وضعیت ناسالم برای عموم قرار گرفت اما مجدد پس از ۲۰ دقیقه به شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس بازگشت و دوباره ساعتی بعد با قرار گرفتن روی عدد ۲۵۹ به شرایط ناسالم برای عموم رسید و دقایقی بعد به شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس تغییر یافت.
بررسی‌های خبرنگار مهر نشان می‌داد که نوسان شاخص آلودگی هوا با حذف و اضافه شدن لحظه‌ای ایستگاه پرتردد خیابان احمدآباد اتفاق می‌افتاد در حالی که از سوی دیگر میانگین شاخص هوا بر اساس داده‌های ایستگاه‌های فعال با آنچه در اپلیکیشن نشان داده می‌شد، متفاوت بود.
این شرایط با واکنش‌هایی همراه بود زیرا بسیاری از شهروندان انتظار داشتند، امروز چهارشنبه مدارس غیرحضوری اعلام شود و مجدد این شائبه در اذهان عمومی قوت گرفت که شاخص‌های آلودگی هوای اصفهان برای غیرواقعی نشان دادن شرایط هوا، دست‌کاری می‌شود.
محیط‌زیست: امکان هیچ دخل و تصرفی در داده ایستگاه‌های پایش هوا نیست
در همین ارتباط بابک صادقیان رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل محیط‌زیست اصفهان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه امکان هیچ دخل و تصرفی در داده‌های ایستگاه‌های پایش هوا نیست، اظهار کرد: تغییرات ناگهانی داده‌ها تأییدی است بر اینکه این سامانه، شبکه و ایستگاه‌های آن به صورت برخط (آنلاین) اطلاعات را نشان می‌دهد چرا که اگر به صورت آفلاین و با تأخیر بود بسیار از مسائلی که یکباره اتفاق می‌افتد، قابل مدیریت کردن بود اما هیچ دخل و تصرفی در داده‌های ایستگاه‌ها نبوده و نمایش اطلاعات سامانه عمدی و سهوی نیست.
وی با اشاره به اینکه ایستگاه‌ها با تلفیق یکسری ابزارهای مکانیکی و دیجیتالی، نرم افزاری و سخت افزاری دیتاها را نشان می‌دهند، افزود: بی تردید سیستم یا هر تجهیزی که به صورت شبانه روز در مدار باشد به لحاظ سخت افزاری و نرم افزاری ممکن است برخی مواقع دچار اختلالاتی شود.
از قطع برق تا ناهماهنگی برای پشتیبانی نرم افزاری سامانه
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل محیط‌زیست اصفهان اضافه کرد: ایستگاه‌های پایش آلودگی هوا وسیله برقی است که شبانه‌روز کار می‌کند و باید توجه داشت که ایستگاه‌ها تحت تأثیر قطع برق تا به حالت عادی به مدار برگردند برخی مواقع با تأخیر همراه است.
به گفته صادقیان، پشتیبانی سامانه نرم افزاری سنجش آلودگی هوای ۳۱ استان حدود سه سالی است که توسط یک شرکت پیمانکار طرف قرارداد با سازمان محیط‌زیست در تهران انجام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه تعدادی از ایستگاه‌های ما فعال است اما به دلیل مشکل نرم افزاری امکان انتقال داده‌ها به سامانه وجود ندارد، خاطرنشان کرد: ایستگاه سنجش آلودگی هوای شهرهای مبارکه و نجف آباد فعال است اما به همین دلیل مشکل نرم‌افزاری داده‌های آن به صورت برخط به سامانه منتقل نمی‌شود.
هیچ تعمدی در کار نیست
رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان تصریح کرد: بخشی از شرایط موجود سامانه سنجش برخط کیفیت هوا به مشکلاتی که در سطح ملی وجود دارد، برمی گردد و هیچ تعمدی در کار نیست زیرا ایستگاه‌ها سالم کار می‌کند اما سامانه نرم افزاری که در اختیار اداره محیط زیست اصفهان هم نیست و در اختیار مرکز است گاهی خطاها و اختلالاتی دارد که امیدواریم شرکت پیمانکار سامانه نرم‌افزاری قرار ببندد و مجدد خدمات پشتیبانی سامانه را ارائه کند.
صادقیان در خصوص از مدار خارج شدن ایستگاه سنجش آلودگی هوای زرین‌شهر (لنجان) طی یک ماه گذشته در شرایطی که کارخانه‌های آلاینده‌ای همچون ذوب آهن در این منطقه وجود دارد، گفت: ایستگاه زرین‌شهر سال گذشته با هماهنگی فرماندار و سایر مسئولان شهرستان لنجان در مصلی این شهر جانمایی و راه اندازی شد در حالی که گفته بودند قرار نیست در این ناحیه فعالیت عمرانی شود.
ایستگاه پایش هوای زرین‌شهر بزودی وارد مدار می‌شود
وی اظهار کرد: شهریور ماه امسال در پی افزایش شاخص داده‌های ایستگاه زرین‌شهر، متوجه شدیم در محل جانمایی ایستگاه عملیات خاکبرداری انجام می‌شود و تحت تأثیر آن، غلظت ذرات معلق pm2.5 افزایش یافته است. طی مکاتبه‌ای با مسئولان شهرستان لنجان اعلام کردیم به دلیل فعالیت عمرانی و خاکبرداری چون دیتاها صحیح نیست و مردم را به اشتباه می‌اندازد ایستگاه باید از مدار خارج شود.
رئیس اداره امور ازمایشگاه‌های حفاظت محیط‌زیست اصفهان خاطرنشان کرد: اکنون محل جدید برای جانمایی ایستگاه زرین‌شهر در محدوده اداره آموزش و پرورش این شهرستان تعیین و انجام شده و به دنبال اشتراک برق و اینترنت ایستگاه هستیم و طی چند روز آینده ایستگاه زرین‌شهر به مدار باز می‌گردد.
تقویت ایستگاه‌های سنجش هوای اصفهان در دستور کار محیط‌زیست
همچنین مرجان شاکری مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: تقویت ایستگاه‌های سنجش کیفی در دستور کار اداره کل است و با تأمین اعتبار انجام خواهد شد.
وی افزود: در زمینه استفاده از فناوری‌های نوین ۲ طرح در دستور کار داریم که یکی از آنها اپلیکیشن سنجش آلودگی هوا حاصل دیتاهای ارسال شده ایستگاه‌ها است که دیتاهای دقیق در اختیار عموم مردم قرار گیرد.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان خاطرنشان کرد: گاهی برخی ایستگاه‌ها به دلیل مشکلات نرم افزاری داده‌هایی را ارائه می‌کنند که دقیق نیست و تشکیک وجود دارد و به همین دلیل از مدار خارج می‌شوند و تهیه قطعات آنها زمان بر است.
اطلاع از وضعیت آلودگی هوا حق مردم است
شاکری ابراز کرد: محیط‌زیست می‌کوشد با مردم صادقانه رفتار کند و داده‌ها در اختیار عموم شهروندان جامعه قرار گیرد تا همه از شاخص آلایندگی هوا مطلع شوند زیرا این حق مردم است که بدانند چه هوایی تنفس می‌کنند.
وی اضافه کرد: محیط زیست دستگاهی نظارتی است و به اجرای برنامه‌هایی که قرار است توسط سایر دستگاه‌ها برای کاهش آلودگی هوا انجام دهند، کمک و نظارت می‌کند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست اصفهان افزود: امید دارم با اجرای سند کاهش آلودگی هوای اصفهان که فروردین ماه امسال تصویب شده در سه سال آینده بتوانیم ۳۰ درصد کاهش آلایندگی هوا را در این دیار شاهد باشیم.
