شایع‌ترین عوارض سرطان در کودکان بعد از درمان | خانواده‌ها نمی‌دانند و گزارش نمی‌دهند

به گزارش همشهری‌آنلاین، کودکان بعد از درمان سرطان ممکن است دچار عوارض مختلف جسمی شوند. درمان‌های مختلف سرطان مثل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا جراحی ممکن است باعث بروز عوارضی مثل مشکلات قلبی، مشکلات استخوانی، اختلالات هورمونی، کاهش شنوایی و مشکلات گوارشی در او شود و درنتیجه بر رشد او نیز تأثیر بگذارد.

بعضی از این عوارض ممکن است تا سال‌ها بعد از درمان ادامه پیدا کنند و بر کیفیت زندگی کودک تأثیر بگذارد. به همین دلیل مراقبت‌های پزشکی بعد از درمان سرطان و پیگیری‌های مستمر برای مدیریت این عوارض اهمیت زیادی دارد. یکی از این مراقبت‌ها “توانبخشی کودکان” است. توان‌بخشی یا بازتوانی به برنامه‌های درمانی گفته می‌شود که به فرد کمک می‌کند پس از گذراندن یک دوره بیماری یا آسیب، توانِ ازدست رفته‌ی خود را دوباره به دست آورد. برای بازتوانی از دارو استفاده نمی‌شود. بلکه کودک به کمک تمرینات و به تدریج توانِ خود را بازمی‌یابد.

شایع‌ترین عوارض جسمی بعد از درمان سرطان

سارا ایران‌نژاد، مسئول کاردرمانی بیمارستان محک که یکی از مراکز شناخته‌شده‌ در درمان کودکان سرطانی است در این باره می‌گوید: در کودکانی که به دلیل ابتلا به سرطان تحت درمان قرار گرفته‌اند، بروز اختلالات جسمی و شناختی به دلیل اثرات بیماری سرطان یا درمان‌های مختلفی مثل جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی بسیار شایع است. شایع‌ترین عوارض هم؛ پلژی (فلج) و پارزی (ضعف عضلانی) در اندام‌ها، نوروپاتی (آسیب‌های عصبی)، عدم تعادل و لرزش در اندام‌ها، ضعف عضلانی، مشکلات مفصلی در بیماران بعد از پیوند، اختلال در راه رفتن، اختلال یادگیری و مهارت‌های پیش‌نیاز مدرسه، مشکل در تمرکز و حافظه فعال، مشکلات شناختی ناشی از آسیب‌های مغزی، اختلال در پردازش بینایی و مشکلات درکی و حرکتی هستند.

او به استفاده از دانش کاردرمان‌ها برای بازتوانی کودکان سرطانی اشاره می‌کند و می‌گوید: حضور کاردرمان‌ها در کارگروه‌های درمان سرطان کودکان، با توجه به شناختی که از عوارض ماهیت هر بیماری دارند، کمک‌کننده است. این گروه با شناسایی بیماران نیازمند به کاردرمانی، زمینه پیشگیری از عوارض بی‌تحرکی و پیشگیری از کاهش استقامت قلبی- تنفسی و عضلانی را فراهم می‌کنند. این اقدامات، زمینه افزایش کیفیت زندگی کودکان را فراهم می‌کند.

مسئول کاردرمانی بیمارستان محک می‌گوید: امروز با پیشرفت دنیا در درمان سرطان و افزایش تعداد افراد بهبودیافته، ضرورت توجه به کنترل عوارض دیررس بیماری، توانمندسازی این افراد، استقلال آنها برای انجام فعالیت‌های روزمره زندگی و توانبخشی در زمینه‌های جسمی، ذهنی در جهت بهبود کیفیت زندگی مورد توجه قرار گرفته ‌است.

خانواده‌ها مشکلات جسمی کودک را گزارش نمی‌کنند

مسئول کاردرمانی بیمارستان فوق تخصصی محک با بیان اینکه کاردرمانی به معنای استفاده درمانی از فعالیت‌های روزمره یا بازی برای تسهیل مشارکت افراد در نقش‌های زندگی است، می‌گوید: از کاردرمانی به عنوان یک درمان بازی‌محور و در دسترس، قبل از پیشرفت محدودیت‌های بیماران برای برنامه‌ریزی درمانی در فازهای اولیه شروع درمان و پس از جراحی استفاده می‌شود.

ایران‌نژاد می‌گوید: خانواده بیماران محک از طبقه‌های مختلف اجتماعی و با سطح آگاهی‌های مختلف هستند و تصور خیلی از والدین این است که با درمان سرطان کودک، مشکلات جسمی آنها هم برطرف می‌شود. گاهی هم در طول درمان با توجه به تمرکز بر روی مشکلات مهم‌تر، برخی از محدودیت‌های ایجادشده در کودک را گزارش نمی‌کنند.

او با تاکید بر اینکه توانبخشی یک پروسه طولانی و زمان‌بر است، می‌گوید: بعضی از خانواده‌ها زمانی کودک خود را برای درمان به توانبخشی می‌آورند که فرصت طلایی چه از نظر زمان شروع محدودیت‌های حرکتی و چه از نظر سهولت دسترسی به تیم توانبخشی محک (به‌خصوص برای بیمارانِ ساکنِ مناطق دور از پایتخت) از دست رفته است.

ایران‌نژاد تاکید می‌کند که حضور ما در کارگروه‌های درمان با توجه به شناختی که از عوارض ماهیت هر بیماری داریم، برای شناسایی بیماران نیازمند به کاردرمانی در فاز پیشگیری با آگاه‌سازی بیماران جدید درباره عوارض بی‌تحرکی و ریسک کاهش استقامت قلبی- تنفسی و عضلانی و اهمیت توانبخشیِ به ‌موقع کمک‌کننده است.

هدف اصلی کاردرمانی در محک

مسئول کاردرمانی بیمارستان محک می‌گوید: تمام بیماران تحت حمایت محک قبل از شروع درمان، حین درمان یا در دوره قطع درمان، برای مشاوره یا شروع مداخلات توانبخشی به این واحد ارجاع داده می‌شوند.

به گفته این مسئول، هدف اصلی کاردرمانی در محک شامل مواردی از جمله کاهش مشکلات جسمی بر اثر عوارض ناشی از جراحی مغز و ستون فقرات و تومور استخوان، کاهش مشکلات تعادل، حفظ قدرت عضلات ناشی از بستری شدن طولانی‌مدت و عوارض دارویی، کاهش مشکلات شناختی، تجویز و آموزش استفاده از وسایل کمک حرکتی و اُرتِزها (وسایل طبی مثل کف طبی، کفش طبی و …)، کمک به استقلال بیمار و ارزیابی بیماران قطع درمان است.

ایران‌نژاد می‌گوید: ما امیدوارم بتوانیم فاصله بین درمان و توانبخشی را که در تمام بیمارستان‌های فعال در حوزه سرطان وجود دارد، کمتر کنیم و نقش موثرتری در پیشگیری، کاهش عوارض این بیماری و بهبود کیفیت زندگی کودکان محک داشته باشیم تا دوباره شاهد بازی‌کردن‌های این کودکان باشیم.

بیشتر بخوانید؛

• چند درصد از کودکان گرفتار سرطان می‌شوند؟

• نشانه اولیه این ۱۰ سرطان این موارد هستند

• ۱۰ عادت غلط که مسبب بروز نیمی از سرطان‌هاست