مشکلات محیط زیستی با استفاده از هوش مصنوعی

به گزارش خبرگزاری مهر، شینا انصاری، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست پیامی به رویداد «کاربرد هوش‌مصنوعی در مدیریت محیط‌زیست و امنیت‌غذایی» صادر کرد که توسط ژیلا مهدی آقایی، مشاور عالی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست قرائت شد.

متن پیام به شرح ذیل است:

با نام و یاد خدای بزرگ

سلام و درود

اساتید، پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان گرامی،

ابتدا تشکر می‌کنم از دست‌اندرکاران برگزاری رویداد تخصصی «کاربرد هوش مصنوعی در مدیریت محیط زیست و امنیت غذایی» و باور دارم این گردهمایی فرصتی ارزشمند است برای هم‌اندیشی، تبادل تجربه و ارائه راهکارهای نوآورانه در راستای بهره‌گیری از ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای حفاظت از محیط زیست کشور عزیزمان ایران.

در دنیای امروز، هوش مصنوعی به ابزاری قدرتمند و تحول آفرین برای حل مسائل پیچیده در بسیاری از حوزه‌ها تبدیل شده است. یکی از این حوزه‌ها، مدیریت محیط زیست است. از پایش آلودگی‌ها، حیات وحش و تنوع زیستی و تغییرات اکوسیستم‌ها گرفته تا توسعه کسب‌وکارهای سازگار با محیط زیست و استفاده از دانش‌های بومی در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان، همه نشان از آینده‌ای هوشمند و پایدار دارند که با کمک فناوری، بهره‌برداری از منابع را بهینه کرده و تخریب محیط زیست را به حداقل می‌رساند.

از جمله کاربردهای هوش مصنوعی می‌توان به موضوع پایش‌های محیط زیستی، مقابله با آلودگی‌ها، مدیریت منابع طبیعی، تغییرات اقلیمی، مقابله با بلایای طبیعی، کشاورزی هوشمند و بهینه سازی زنجیره تأمین غذایی و به عبارتی کامل‌تر، مدیریت بهینه محیط زیست اشاره کرد.

به عنوان مثال، با استفاده از حسگرها و ماهواره‌ها، داده‌های زیادی در مورد وضعیت جنگل‌ها، منابع آبی، آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی جمع‌آوری می‌شود. هوش مصنوعی این داده‌ها را تحلیل کرده و الگوهای پیچیده‌ای را شناسایی می‌کند که ممکن است به راحتی توسط انسان‌ها قابل شناسایی نباشد.

یکی از بهترین مثال‌ها، استفاده از سیستم‌های یادگیری ماشین و سنسورهای اینترنت اشیا (IOT) برای پیش‌بینی و مدیریت آتش‌سوزی‌های جنگلی است. این سیستم‌ها می‌توانند بر اساس شرایط آب‌وهوایی، رطوبت خاک، و سایر عوامل خطرآفرین، وقوع آتش‌سوزی را پیش‌بینی کنند و هشدارهای لازم را ارسال کنند.

در زمینه آلاینده‌های محیط زیستی نیز که از مهم‌ترین تهدیدها برای محیط زیست و سلامت انسان‌هاست، می‌توان به آلودگی هوا، آب و خاک اشاره کرد. هوش مصنوعی می‌تواند با تجزیه و تحلیل داده‌ها و استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته و شناسایی منابع آلودگی، میزان آلودگی هوا در یک منطقه خاص را پیش‌بینی کرده و منجر به اقدامات پیشگیرانه گردد. همچنین، مدیریت پسماند که یکی از چالش‌های بزرگ محیط زیستی کشور و نیازمند راهکارهای نوین است، هوش مصنوعی این قابلیت را دارد که با تحلیل داده‌های گسترده، الگوهای بهینه برای کاهش و بازیافت پسماند ارائه دهد و تجارب موفق جهانی را در این زمینه بومی‌سازی کند.

هوش مصنوعی به‌ویژه در مدیریت منابع آب و انرژی، می‌تواند تحولی عظیم ایجاد کند. در صنعت انرژی، به کمک هوش مصنوعی می‌توان فرآیندهای بهینه‌سازی مصرف انرژی را در ساختمان‌ها، شبکه‌های برق و منابع انرژی تجدید پذیر نظیر خورشیدی و بادی پیاده‌سازی کرد. نمونه آن شهرهای هوشمند است که مصرف انرژی ساختمان‌ها یا سیستم‌های حمل و نقل در آنها کاهش قابل توجهی می‌یابد.

الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند در مدیریت بهینه مصرف آب در کشاورزی، پیش‌بینی نیازهای آبی در مناطق مختلف و حتی کاهش ضایعات آب کمک کنند.
تغییرات اقلیمی یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات برای آینده کره زمین است. با کمک هوش مصنوعی می‌توان به تحلیل و پیش‌بینی روند تغییرات اقلیمی پرداخت. مدل‌های پیشرفته‌ای که بر اساس داده‌های موجود ساخته می‌شوند می‌توانند به پیش‌بینی وقوع سیل‌ها، خشکسالی‌ها، و طوفان‌های شدید کمک کنند. همچنین هوش مصنوعی در شبیه‌سازی سناریوهای مختلف اقلیمی و تحلیل تأثیرات آن‌ها بر محیط زیست و زندگی بشر نقش حیاتی دارد.

لازم است به این نکته اشاره کنم که هوش مصنوعی در افزایش آگاهی عمومی و مشارکت مردم در حفاظت از محیط زیست نیز می‌تواند مؤثر باشد. توسعه پلتفرم‌های آموزشی، طراحی سامانه‌های پایش و هشدار زودهنگام، و به‌کارگیری این فناوری در تدوین بانک‌های اطلاعاتی منابع زیستی کشور، گام‌هایی هستند که می‌توانند مدیریت محیط زیست را هوشمندتر و کارآمدتر نمایند.

در حوزه امنیت غذایی نیز الگوریتم‌های یادگیری ماشین و مدل‌های پیش‌بینی می‌توانند با بهینه‌سازی کشاورزی و تولید محصولات غذایی، پیش‌بینی بحران‌های غذایی و کاهش ضایعات غذایی، ارتقا سیستم‌های تأمین و توزیع غذا و توسعه غذاهای نوین و پایدار نقشی تحول آفرین نه تنها در بهبود فرآیندهای تولید و توزیع غذا، بلکه برای مقابله با بحران‌های غذایی و تأمین امنیت غذایی در سطح جهانی ایفا کنند.

و البته ذکر این نکته ضروری ست در کنار فرصت‌هایی که هوش مصنوعی، رباتیک، اینترنت اشیا برای بهبود مدیریت محیط زیست، فراهم می‌کنند، باید به چالش‌هایی مانند نیاز به داده‌های دقیق و با کیفیت، هزینه‌های بالا در پیاده‌سازی سیستم‌های پیچیده، و نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی و امنیت اطلاعات نیز توجه کرد.

هوش مصنوعی ابزاری بسیار قدرتمند است که می‌تواند در حل بسیاری از مشکلات محیط زیستی مؤثر واقع شود. اما برای اینکه از پتانسیل‌های آن به‌طور کامل بهره‌برداری کنیم، باید همکاری‌های بین‌المللی، پژوهش‌های بیشتر، و توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف صورت گیرد.

و در نهایت اینکه باید به یاد داشته باشیم، هوش مصنوعی تنها یک ابزار است و مسئولیت اصلی بر دوش ما انسان‌ها است. با استفاده از این ابزار، ما می‌توانیم به سوی آینده‌ای پایدارتر و سالم‌تر برای محیط زیست حرکت کنیم.

در پایان، امیدوارم این رویداد با ارائه ایده‌های نو، شبکه‌سازی علمی و تخصصی، و معرفی راهکارهای قابل اجرا، زمینه‌ساز گام‌های موثرتری در مسیر توسعه پایدار کشور باشد. از همه برگزارکنندگان، اساتید و پژوهشگران که در این مسیر تلاش می‌کنند، قدردانی می‌کنم و آرزوی موفقیت برای همگان دارم.