مواجهه مدام با اخبار منفی، مردم را بی‌تفاوت می‌کند | چطور از آسیب‌های خبری دور بمانیم؟
همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: در دسترس بودن تکنولوژی، زندگی ما را به معنای واقعی راحت و آسان کرده است. با یک کلیک از تمام اخبار روز دنیا باخبر می‌شویم و با یک سرچ مختصر می‌توانیم بفهمیم آن سر دنیا چه خبر است.
اما کارشناسان یعنی هم آسیب‌شناسان اجتماعی و هم روانشناسان هشدار می‌دهند که مدام در معرض اخبار بد، تلخ و ناگوار قرار نگیرید. چون همان قدر که پیگیری اخبار – مثلا اخبار جنگ – ما را آگاه و به‌روز نگه می‌دارد، دائما در معرض اخبار منفی بودن هم می‌تواند اثرات روانی و اجتماعی ناگواری برایمان بر جا بگذارد. اما آیا می‌توان هم پیگیر اخبار روز دنیا – مثل اخبار جنگ – بود هم از آسیّ های متعدد آن دور ماند؟
مواجهه مدام منجر به بی‌تفاوتی جامعه می‌شود
دکتر مجید ابهری، رفتارشناس و آسیب‌شناس اجتماعی در گفتگو با همشهری‌آنلاین در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان پیگیر اخبار بود اما دچار آسیب‌های روانی، رفتاری و اجتماعی ناشی از آن نشد، می‌گوید: اخباری مثل اخبار جنگ در هر کجای دنیا که باشد، آثار منفی رفتاریِ زیادی بر روی افراد دارد. انتشار تصاویر جنگ در رسانه‌ها می‌تواند آمار خشونت، پرخاشگری، درگیری‌ها، ضرب و جرح و حتی قتل را در یک جامعه بالا ببرد. 
این رفتارشناس می‌گوید: درست است که انعکاس رفتارهای وحشیانه بعضی از دولت‌ها در جامعه لازم است، اما تکرار آن و همچنین انتشار عریان آن، دو آسیب رفتاری برای جامعه به همراه دارد؛ ایجاد بی‌تفاوتی در مردم در برابر این گونه اخبار، و افزایش خشونت و پرخاشگری در مردم. بنابراین این گونه اخبار هرچقدر در لفافه باشند، جامعه هم بیشتر در آرامش می‌ماند.
دکتر ابهری تاکید می‌کند که برای کاهش آسیب‌های روانی و رفتاری موضوعات خشونت‌آمیز مثل جنگ، رسانه‌ها باید از انتشار تصاویر عریان خشونت و کشتار پرهیز کنند تا جامعه از این رهگذر در برابر اخبار تلخ و تنش‌آفرین مقاومت کند. نشان دادن تصاویر زننده و عریان مثل بریده شدن دست یا سرِ یک نفر در جنگ و اصرار به تکرار نمایش این صحنه‌ها، جامعه را به سمت بی‌تفاوتی می‌کشاند و در آنها مقاومت عاطفی ایجاد می‌کند. و خشونت‌طلبی، یکی از عوارض این مقاومت عاطفی است.
این آسیب‌شناس اجتماعی در ادامه صحبتش به این موضوع مهم هم اشاره می‌کند که بعضی از افراد به پیگیری اخبار تلخی مثل اخبار جنگ اعتیاد پیدا کرده‌اند و اگر رسانه‌های داخلی هم آنها را پخش نکنند، افراد از طریق رسانه‌های خارجی دنبال آن می‌روند و در پی جزئیات بیشتر هستند که این خودش بسیار آسیب‌زا است. توصیه می‌شود برای کاهش اثرات رفتاری و روانی اخبار تلخ (مثل اخبار جنگ)، افراد در جستجوی جزئیات بیشتر این اخبار نباشند و بهتر است به همین اخبار داخلی که به صورت کنترل‌شده و در چارچوب – البته نه سانسور – منتشر می‌شود، اکتفا کنند و دنبال جزئیات بیشتر نباشند.
نمی‌شود جلوی مواجهه با اخبار را گرفت
دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس هم در گفتگویی با همشهری‌آنلاین و در پاسخ به این سوال که آیا راهی وجود دارد که هم پیگیر اخبار روز باشیم و هم به لحاظ روانی و اجتماعی آسیب نبینیم، می گوید: نخیر نمی‌توانیم و راهی ندارد. 
دکتر قرایی‌مقدم دلیل می‌آورد و می گوید: بر اساس نظریه جامعه‌شناسان وسایل ارتباطات جمعی مثل مارشال مک لوهان کانادایی و دیگران، دیواری در راه رسیدن پیام‌های مخرب به مردم وجود ندارد و نمی‌توان مانع رسیدن پیام‌ها از طریق فضای مجازی و رسانه‌ها شد. طبیعتا این مساله، تاثیرات روحی روانی و اجتماعی خود را هم بر جا می‌گذارد و آمار آسیب‌ها هم در جامعه افزایش پیدا می‌کند.
او می‌گوید: الان کوچک‌ترین خبری که در دنیا مخابره می‌شود، به گوش تمام جهانیان می‌تواند برسد و نمی‌توان جلوی آن را گرفت. شما حتی اگر روی تخت دراز کشیده باشید، وقتی اینترنت را روشن کنید، متوجه اخبار روز دنیا می‌شوید. حتی تلویزیون خودمان برخی اخبار مثل خبرهای جنگ و کشتارها را خیلی باز نشان می‌دهد.
این جامعه‌شناس به سوگیری رسانه‌ها و تاثیرات مخرب این رفتار هم اشاره می‌کند و می‌گوید: همه رسانه، اخبار را طبق چارچوب‌های خود می‌نویسند و حتی حواس‌شان هست که هر نقطه و ویرگول حاوی چه پیامی است. این طور نیست که خبر را همان طور که به دست‌شان می‌رسد و بدون کنترل اثرات اجتماعی و سیاسی و اقتصادی آنها منتشر کنند. پس‌سوگیری رسانه‌ها را هم باید در نظر داشت و اینکه همه رسانه‌ها قابل اعتماد نیستند.
چند راهکار علیه خبرهای منفی
کارشناسان تاکید دارند که برای آگاهی از اخبار و در عین حال دور ماندن از آسیب‌های مختلف آن، پیگیری خبری خود را مدیریت کنید؛ به این صورت که بازه‌های زمانیِ مشخصی را برای پیگیری اخبار منفی تعیین کنید و مدام پیگیر اخبار نباشید. مثلا شب‌ها قبل از خواب و همچنین صبح بلافاصله بعد از بیدار شدن، پیگیری اخبار منفی را برای خود ممنوع کنید.
همچنین برای پیگیری اخبار تا حد ممکن از منابع قابل اعتماد استفاده کنید تا از شایعات و اخبار نادرست دور بمانید. درضمن لابلای پیگیری اخبار تلخ و منفی حتما اخبار مثبت را هم دنبال کنید تا هم ذهنیت متعادل‌تری داشته باشید و هم تعادل سلامت روان‌تان به هم نخورد. زمانی که احساس خستگی یا اضطراب می‌کنید، پیگیری اخبار را متوقف کنید و فعالیت‌های آرامش‌بخش انجام دهید. مثلا کتاب بخوانید، فیلم ببینید، ویدئوهای کوتاه خنده‌دار تماشا کنید، با دوستان و اعضای خانواده تلفنی یا از طریق چت‌کردن، صحبت کنید.
