ورزش سالمندان در ایران نادیده گرفته شده است | افسردگی و انزوا در کمین مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها

به گزارش همشهری‌آنلاین، «مامان‌بزرگم تا چند سال پیش حتی از پله‌های خانه هم می‌ترسید، اما الان هر هفته تو پارک با دوستاش ورزش می‌کنه و انرژی‌ش از من هم بیشتره.» این جمله یکی از شرکت‌کنندگان در برنامه‌های ورزش سالمندان است که داستان تغییر و تحولی شگرف در زندگی یک فرد سالمند را روایت می‌کند. تغییرات مشابهی در میان میلیون‌ها سالمند دیگر در ایران و جهان در حال وقوع است. اما آیا سیاست‌ها و سیستم‌های حمایتی ما به اندازه کافی این تغییرات را در نظر گرفته‌اند؟ متأسفانه پاسخ به این سوال هنوز نه است و این همان نقطه‌ای است که باید به آن توجه کنیم.

ماهان منصوری، متخصص حرکات اصلاحی و مشاور طرح‌های ورزش سالمندان، نائب رئیس کمیته ورزش سالمندان فدراسیون ورزش‌های همگانی در یادداشتی برای همشهری آنلاین نوشت: در حالی که جمعیت سالمندان کشور در حال افزایش است، نیاز به برنامه‌های ورزشی و حمایتی برای این گروه سنی نیز ضروری‌تر از همیشه است. به‌عنوان متخصص حرکات اصلاحی و مشاور طرح‌های ورزش سالمندان به‌خوبی آگاه هستم که ورزش چگونه می‌تواند به سالمندان کمک کند تا از بیماری‌ها، انزوا و افسردگی و نیز وابستگی رهایی یابند. اما متأسفانه سیاست‌های فعلی کشور هنوز در این زمینه کافی نیست.

ورزش سالمندان تفریح نیست

ورزش برای سالمندان فقط یک سرگرمی یا تفریح نیست. این یک نیاز اساسی برای حفظ سلامتی، کیفیت زندگی و استقلال آنها است. تحقیقات علمی بسیاری نشان می‌دهند که فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، دیابت، پوکی استخوان و افسردگی کمک کند. علاوه بر این، ورزش منظم حافظه و عملکرد شناختی را بهبود می‌دهد و به سالمندان کمک می‌کند تا از انزوای اجتماعی دور شوند. با این حال، در کشور ما هنوز برنامه‌های ورزشی برای سالمندان جدی گرفته نمی‌شود و بیشترین تمرکز بر درمان‌های دارویی و پزشکی است.

سیاست‌های موفق در دنیا

در سطح جهانی، بسیاری از کشورهای پیشرفته به‌ویژه در آسیا و اروپا، متوجه اهمیت ورزش برای سالمندان شده‌اند و سیاست‌هایی برای حمایت از آن‌ها وضع کرده‌اند. کشورهایی مانند ژاپن، سوئد و کانادا با پیاده‌سازی برنامه‌های مؤثر توانسته‌اند ورزش سالمندان را به بخش جدایی‌ناپذیر سیاست‌های اجتماعی و بهداشتی خود تبدیل کنند.

ژاپن: برگزاری کلاس‌های ورزشی رایگان در پارک‌ها، آموزش مربیان تخصصی برای سالمندان و حمایت مالی از باشگاه‌ها و مراکز ورزشی برای سالمندان.

سوئد: فراهم کردن تسهیلات ورزشی عمومی، تلفیق برنامه‌های ورزشی با خدمات مراقبتی برای سالمندان و توجه به بُعد اجتماعی ورزش.

کانادا: تشویق سالمندان به ورزش از طریق بیمه‌های سلامت و ارائه برنامه‌های ورزشی رایگان در سطح کشور.

ایران: در ایران هنوز بیشتر سیاست‌ها پراکنده و غیرمنسجم است، امکانات بسیار کم هستند و برنامه مناسب ورزشی منسجم برای این گروه سنی وجود ندارد.

چه باید کرد؟

اگر بخواهیم وضعیت ورزش سالمندان را بهبود دهیم، نیاز به تغییرات و اقدامات اساسی داریم. در این راستا سیاست‌های عملی و اجرایی باید طراحی و پیاده‌سازی شوند:

برگزاری کلاس‌های ورزشی رایگان و کم‌هزینه در پارک‌ها و مراکز عمومی: این کلاس‌ها باید تحت نظر مربیان متخصص برگزار شوند و برای همه سالمندان، به‌ویژه افراد کم‌درآمد، دسترس‌پذیر باشند.

ایجاد امکانات ورزشی تخصصی برای سالمندان: ساخت باشگاه‌ها و مراکز ورزشی ویژه سالمندان در هر شهر، با تجهیزاتی متناسب با نیازهای این گروه سنی و مربیان آموزش‌دیده، می‌تواند به حفظ سلامت آن‌ها کمک کند.

گنجاندن ورزش سالمندان در سیاست‌های بهداشت و درمان: این به معنای حمایت از ورزش سالمندان به‌عنوان یک ابزار پیشگیرانه برای کاهش هزینه‌های بهداشتی و درمانی است. باید از ورزش به‌عنوان یک سیاست عمومی و بخشی از طرح‌های پیشگیرانه بهداشت و درمان استفاده شود.

فرهنگ‌سازی و تبلیغات: رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند نقش کلیدی در تغییر نگرش جامعه نسبت به ورزش سالمندان ایفا کنند. باید تبلیغاتی صورت گیرد تا سالمندان از اهمیت ورزش و اثرات آن آگاه شوند و برای مشارکت ترغیب شوند.

توسعه پژوهش‌های علمی: تحقیقات بیشتر در زمینه تأثیرات ورزش بر کیفیت زندگی سالمندان و توسعه برنامه‌های مبتنی بر شواهد علمی، می‌تواند به سیاست‌گذاری بهتر و اثربخش‌تر کمک کند.

بیشتر بخوانید؛

• ۱۰ تمرین ورزشی خطرناک برای افراد مسن

• ۷ توصیه طلایی برای حفظ سلامت روان مامان‌بزرگ‌ها و بابابزرگ‌ها

• افراد ۶۰ سال به بالا ورزش را فراموش نکنند

• چرا بیشتر سالمندان شب‌ها خوب نمی‌خوابند؟

سیاست‌گذاری در توسعه ورزش سالمندان

پیشرفت در زمینه ورزش سالمندان نیاز به سیاست‌گذاری‌های دقیق و کاربردی دارد. در بسیاری از کشورهای موفق، دولت‌ها نقش فعالی در پشتیبانی از برنامه‌های ورزشی سالمندان دارند. سیاست‌های کلیدی در این حوزه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

حمایت مالی و یارانه‌ای: اختصاص بودجه‌های دولتی برای ارائه تسهیلات ورزشی رایگان یا کم‌هزینه، تأمین تجهیزات و توسعه زیرساخت‌های ورزشی ویژه سالمندان.

آموزش و تربیت مربیان متخصص: ایجاد دوره‌های آموزشی برای مربیان با تمرکز بر نیازهای خاص سالمندان، به‌ویژه در زمینه طراحی برنامه‌های ورزشی متناسب با شرایط آن‌ها.

ادغام ورزش در سیاست‌های سلامت عمومی: گنجاندن ورزش سالمندان در سیاست‌های کلان سلامت و تأمین اجتماعی و تأکید بر نقش ورزش در پیشگیری از بیماری‌ها و افزایش طول عمر سالم.

تشویق مشارکت اجتماعی و همکاری بین‌بخشی: تعامل میان وزارت ورزش، وزارت بهداشت، شهرداری‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد برای اجرای برنامه‌های جامع ورزش سالمندان.

پایش و ارزیابی برنامه‌ها: ارزیابی مستمر اثربخشی برنامه‌ها و بازنگری در سیاست‌ها بر اساس داده‌های علمی و تحقیقات به‌روز.

ورزش سالمندان؛ سرمایه‌گذاری برای آینده است

ورزش سالمندان تنها یک گزینه نیست، بلکه یک نیاز و ضرورت است. این موضوع باید بخشی از سیاست‌های کلان کشور قرار گیرد تا سالمندان از بیماری‌ها، وابستگی و انزوا رهایی یابند. سرمایه‌گذاری در برنامه‌های ورزشی سالمندان نه‌ تنها کیفیت زندگی آنها را بهبود می‌بخشد، بلکه هزینه‌های بهداشتی کشور را کاهش می‌دهد. اکنون وقت آن است که مسئولان کشور تصمیمات جدی‌تر و عملی‌تر در این زمینه بگیرند و به ورزش سالمندان به‌عنوان یک راهکار پیشگیرانه نگاه کنند.