۶ توصیه کلیدی برای داشتن مغز سالم | در این ساعت طلایی باید خواب باشید

همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: مغز ما به همان اندازه که یک عضو مهم محسوب می‌شود و مدیریت تمام ارگان‌های بدن زیر نظر این عضو انجام می‌شود، به همان اندازه آسیب‌پذیر هم است. به‌طوری‌که مثلا یک وعده غذایی نامناسب یا یک خواب بی‌کیفیت شبانه می‌تواند عملکرد آن را مختل کند یا باعث شود کل روز احساس خستگی، بدخُلقی و عدم تمرکز داشته باشیم.

جالب است بدانید همان قدر که طب مدرن و رایج به سلامت مغز اهمیت می‌دهد و درباره آن مطالعات متعددی انجام داده است، در طب ایرانی نیز کتاب‌ها و مطالب فراوانی درباره اهمیت سلامت مغز وجود دارد. سلامت مغز و مراقبت از آن تا حدی اهمیت دارد که دکتر آزاده زارعی، پزشک و متخصص طب ایرانی در این زمینه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: مغز یکی از ۳ ارگان اصلی بدن است که به شدت می‌تواند تحت تاثیر شرایط مختلف قرار گیرد و عملکرد عادی آن مختل شود، یا بیماری‌ها و عارضه‌های گوناگونی برایش ایجاد شود. بنابراین نکات و مواردی را که به سلامت مغز مربوط می‌شوند، باید خیلی جدی بگیریم.

۶ راه مراقبت از سلامت مغز

زارعی می‌گوید: طب سنتی ایذانی برای حفظ سلامتی ۶ اصل مهم دارد که شامل آشامیدنی‌ها و خوردنی‌ها (تغذیه درست)، ورزش، آب و هوا، خواب و بیداری، حالات روحی و روانی و دفع درست مواد زائد از بدن است. و جالب است که تک‌تک این اصول ۶گانه با سلامت مغز هم مرتبط هستند.

این متخصص طب ایرانی در ادامه به تاثیر ۴ اصل از این ۶ اصل مهم بر سلامت مغز اشاره می‌کند و در این خصوص نکات کاربردی و مهمی را عنوان می‌کند؛

۱. تغذیه مناسب؛

بخش مهمی از مراقبت از ارگان‌های بدن – به خصوص مغز – به تغذیه درست و مناسب مربوط است. این که چه غذاهایی را بخوریم و چه غذاهایی را مصرف نکنیم، خیلی مهم است. وقتی درباره مغز و سیستم عصبی صحبت می‌کنیم، باید بدانیم چه مواد غذایی و خوراکی‌هایی مستقیما باعث تقویت مغز می‌شوند.

بادام و مویز؛ بادام و مویز جزو خوراکی‌هایی هستند که مصرف آنها در طب ایرانی بسیار مورد توصیه قرار گرفته و می‌توانند در تقویت جوهره مغز بسیار موثر باشند. حتی در بعضی بیماری‌ها مثل آلزایمر یا درباره کودکانی که ADHD (بیش‌فعالی) دارند یا دچار اختلال اوتیسم هستند، همین خوراکی‌های ساده خیلی وقت‌ها می‌توانند کمک کنند که هم تمرکز این کودکان و هم قدرت حواس آنها بیشتر شود.

گردو؛ مصرف به‌اندازه‌ی گردو در سلامت و تقویت مغز بسیار موثر است. به شرطی که فرد یک سری بیماری‌ها مثل چربی خون بالا نداشته باشد یا مثلا گرم‌مزاج نباشد، یا به گردو حساسیت و آلرژی نداشته باشد. ترکیب شیر و گردو هم می‌تواند به عنوان یک پادزهر بدن عمل کند و در تامین سلامت مغز خیلی اثرگذار است.

مواد غذایی سریع جذب‌شونده؛ مواد غذایی مورد نیاز مغز آنهایی هستند که اثرشان سریع به بدن برسد. مثل شیره انگور، آب گوشت و تخم مرغ عسلی. مصرف این خوراکی‌ها در طب ایرانی خیلی مورد توصیه قرار گرفته و همه اینها برای مراقبت از سلامت مغز خیلی اثربخش هستند.

دمنوش‌ها؛ گاهی فشارهای روانی باعث بروز استرس و اضطراب در ما می‌شود و این یعنی مغز نیاز به پاکسازی دارد. این کار – یعنی پاکسازی مغز – با نوشیدن بعضی از گیاهان دارویی ممکن است. دمنوش‌های گل گاو زبان، سنبل‌الطیب، اسطخودوس و بعضی دیگر از دمنوش‌های گیاهی کمک موثری می‌کنند تا فشارهای روانی ما برطرف شود. بخش مهمی از سلامت مغز ما به این بستگی دارد که ذهن‌مان تحت استرس و فشار روانی زیادی قرار نگیرد.

۲. خواب باکیفیت؛

خواب باکیفیت اثر بسیار مهمی روی سلامت مغز دارد. اگر خواب مناسبی نداشته باشیم، اولین ارگانی که معمولا تحت تاثیر قرار می‌گیرد، مغز است. خواب ناکافی و بی‌کیفیت باعث می‌شود که فعالیت مغز دچار اِشکال شود. وقتی خواب خوبی نداریم، در طول روز نمی‌توانیم کارهایمان را به درستی انجام دهیم. همه ما بارها این را تجربه کرده‌ایم. خواب باکیفیت یعنی خوابی که در ساعت طلایی عمیق شده باشد، انقطاع نداشته باشد، فرد در طول شب زیاد کابوس و خواب نبیند و صبح احساس سرحالی داشته باشد و خستگی از بدنش خارج شده باشد.

ساعت طلاییِ خواب از ساعت ۱۰ شب است تا ۳ صبح. این ساعت، زمان طلایی برای استراحت است که بدن اصطلاحا ریسِت می‌شود و به حالت طبیعی و سلامت خودش برمی‌گردد. البته میزان خوابیدن براساس نظریه‌های طب سنتی برای هر فردی متفاوت است. یک نفر به خواب شبِ کمتری نیاز دارد و یک نفر به زمان بیشتر، اما همه افراد نیاز دارند که خواب باکیفیتی را تجربه کنند. ساعت طلایی خوابیدن (۱۰ شب تا ۳ صبح) هم برای بزرگسالان است و هم برای کودکان. این زمان، تایم طلایی تنظیم سیستم بدن است و سیستم بیولوژی بدن در این چند ساعت به مغز استراحت می‌دهد و اگر ما خارج از این زمان یا در طول روز هرچقدر هم بخوابیم، فایده ندارد و جبران نمی‌شود. حتما باید در زمان طلایی در خواب باشیم.

۳. فعالیت فیزیکی؛ در طب سنتی روی تحرک بدنی بسیار توصیه شده است. اگر روزانه تحرک مناسب داشته باشیم، جریان خون در کل بدن و به خصوص در مغز بالا می‌رود و همین به سلامت مغز کمک بزرگی می‌کند. درضمن تحرک بدنی یا ورزش، یک روش پاکسازی بدن محسوب می‌شود و می‌تواند هم به سلامت مغز کمک کند و هم از بروز بیماری‌هایی که می‌تواند برای ارگان‌های بدن به خصوص مغز و اعصاب و روان ما به وجود بیاید، جلوگیری ‌کند.

۴. دفع مناسب مواد زائد از بدن؛

بدن ما باید روزانه متابولیسم و فعالیت درستی داشته باشد تا مواد غذایی مفید را به موقع جذب کند و مواد زائد و همچنین مضر را به موقع و از مسیر درست دفع کند. مثلا یبوست مکرر، مشکلات ادراری مکرر، عفونت‌های مکرر و اختلالات قاعدگی مکرر همگی مواردی هستند که باعث می‌شوند که تجمع مواد زائد در بدن بالا برود و این تجمع مواد زائد کم‌کم شروع می‌کند به آسیب زدن به ۳ ارگان اصلی بدن؛ یعنی مغز، قلب و کبد. این ۳ ارگان به شدت می‌توانند تحت تاثیر شرایط یادشده قرار بگیرند. بنابراین ما باید حواس‌مان جمع باشد و مسائلی را که به سلامت مغز مربوط می‌شود، خیلی جدی بگیریم.

۵. آب و هوا؛

آب و هوا به شدت می‌تواند روی سلامت یا عدم سلامت مغز تاثیر بگذارد. افرادی که در شهرهای تمیز و پاک زندگی می‌کنند، چون مواد مضر کمتری جذب بدن‌شان می‌شود، مغز و سایر ارگان‌های بدن‌شان هم آسیب کمتری می‌بیند. مقالات علمی اخیر نشان می‌دهد که جذب آلودگی هوا در بدن می‌تواند به بعضی از اعضا آسیب بیشتری بزند و اتفاقا یکی از این اعضا مغز و سیستم عصبی است. به طوری که هم فعالیت عادی مغز را مختل می‌کند و هم بیماری‌های مختلفی را ایجاد می‌کند. شاید نتوانیم محل سکونت خود را به راحتی تغییر دهیم و از شهرهای آلوده نقل مکان کنیم، اما اما اگر سایر موارد ذکرشده‌ را رعایت کنیم، حداقلش این است که آسیب کمتری به بدن می‌رسد.

۶. حالات روحی و روانی؛ حالات روحی و روانی، یکی از اصول ۶گانه در طب سنتی است که اهمیت بسیار زیادی دارد و با سلامت یا عدم سلامت مغز ارتباط تنگاتنگی دارد. یکی از ساده‌ترین کارها در این اصل، این است که رایحه‌های خوشبو در دسترس داشته باشیم و در صورت بروز استرس‌های روزانه و فشارهای روانی آنها را بو کنیم تا مغز ما به حالت آرامش برسد و استرس از بین برود.

بو کردنی‌ها یا رایحه‌های خوشبو به آرامش مغز کمک بزرگی می‌کنند و به دلیل تاثیری که در کاهش فشارهای روانی دارند، برای این عضو بسیار مفیدند. یکی از این رایحه‌ها بوی گل محمدی یا همان گلاب است که اثربخشی قابل توجهی روی سلامت مغز و ذهن دارد. عطر اسطوخودوس یا اسانس‌های آن هم که در بازار موجودند هم خیلی به آرامش مغز کمک می‌کنند. بوی لیموترش و بوی به هم بسیار کمک‌کننده است. اینها میوه‌هایی هستند که در این فصل در دسترس هم هستند.