این موضوع ساده باعث ناباروری بسیاری از زوج‌ها می‌شود

همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: خیلی‌ها هنوز تصور می‌کنند تمام دلایل ناباروری زوجین به زنان مربوط است اما واقعیت این است که ۱۵ تا ۳۰ درصد دلایل ناباروری به مردها مرتبط است و زنان هیچ دخالتی در آن ندارند. مشکلات مربوط به تولید اسپرم، انسداد مجاری تناسلی، پیچ‌خوردگی بیضه‌ها، اختلالات هورمونی، بیماری‌هایی مثل واریکوسل (بزرگ‌ شدن رگ‌های بیضه که می‌تواند باعث کاهش تولید اسپرم شود)، بعضی عفونت‌ها، عوامل ژنتیکی، سبک زندگی ناسالم مثل سیگار کشیدن، مصرف الکل و استرس‌های روزانه و همچنین قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر، آلودگی هوا و آلودگی آب از جمله دلایل ناباروری مردان هستند که متخصصان به آنها اشاره دارند.

ناباروری مردها به زبان ساده

محمدابراهیم پارسانژاد، فلوشیپ نازایی در گفتگو با همشهری‌آنلاین، ناباروری مردها را به زبان ساده توضیح می‌دهد و می‌گوید: یک مرد باید بتواند اسپرم سالم خود را به دهانه‌ رحم زن برساند و اگر نتواند این کار را انجام دهد، می‌گوییم مرد در باروری مشکل دارد. نمی‌شود به طور دقیق تعیین کرد که مشکل ناباروری به زن مربوط است یا مرد، اما طبق مطالعات موجود، حدود ۳۰ درصد علت ناباروی‌ها به آقایان مربوط است، ۵۰ درصد علت ناباروری‌ها به زنان مرتبط است، در ۱۰ درصد موارد زن و مرد هردو مشکل دارند و ۱۰ درصد از مشکلات هم علت ناشناخته دارند.

کاهش تولید اسپرم؛ مشکل جهانی

اختلالات تولید اسپرم و کاهش تولید اسپرم آن طور که محققان می‌گویند، یک مشکل جهانی است؛ یک بررسی جهانی نشان می‌دهد که مردها در سراسر جهان به اندازه چند دهه پیش اسپرم تولید نمی‌کنند و این افت تعداد اسپرم‌ها با شتاب در حال افزایش است و علت اصلی آن تغییر در سبک زندگی‌ها است و نیز قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی تشخیص داده شده است.

پارسانژاد در این باره می‌گوید: اسپرم می‌تواند در چهار جهت حرکت کند اما مستقیم به داخل رحم زن می‌رود. سر اسپرم‌ها گیرنده‌هایی وجود دارد که دهانه رحم، آن گیرنده‌ها را به سمت خود می‌کشد. اسپرم از رحم رد می‌شود، از لوله‌های رحم عبور می‌کند، وارد تخمک می‌شود، با تخمک ترکیب می‌شود و به این ترتیب جنین تشکیل می‌شود. حالا در این مسیر هرکجا که اشکالی وجود داشته باشد، ترکیب اسپرم و تخمک و درنتیجه، باروری صورت نمی‌گیرد. مثلا کمبود تعداد اسپرم‌ها، حرکت ضعیف اسپرم‌ها، کوتاه بودن طول عمر اسپرم‌ها و حتی مشکل داشتن شکل طبیعی اسپرم‌ها باعث می‌شود که اسپرم این قدرت را پیدا نکند که خود را به تخمک برساند و با آن ترکیب شود.

به گفته این فوق تخصص نازایی، حتی ضربه خوردن به بیضه هم می‌تواند تولید اسپرم و باروری مردها را دچار مشکل کند.

چرا بعضی مردها مشکل باروری دارند؟

پارسانژاد درباره دلایل عدم اسپرم‌سازی مردها توضیح می‌دهد: ممکن است مرد به طور مادرزادی مشکلی داشته باشد، یا ممکن است به دلایلی نتواند اسپرم بسازد، یا گاهی بیضه مرد مشکل دارد، گاهی هم بیضه مشکلی ندارد اما میزان هورمون‌هایی که از مغز ترشح می‌شوند، کافی نیست که بیضه را تحریک کند.

به گفته او مورد اول یعنی مشکل ژنتیکی مردها تقریبا درمانی ندارد، اما مثلا برای عدم تحریک بیضه‌ها داروهایی وجود دارد که می‌توان با آنها مشکل را برطرف کرد. گاهی بیضه، مشکل مادرزادی ندارد و سالم است اما خوب کار نمی‌کند یا بد کار می‌کند. یک دلیل این مساله، واریس بیضه است.

بیشتر بخوانید؛

• عوامل سبک زندگی که بر باروری مردان تاثیر می‌گذارند

• آمار ناباروری در ایران خیلی بالا است؟

• آیا بارداری اول برای زنان بالای ۴۰ سال غیرممکن است؟

عوامل محیطی چقدر در ناباروری‌ها مقصرند؟

در بسیاری از موارد، ناباروری مردها ربطی به عوامل ژنتیکی و بیماری‌ها و … ندارد و عوامل محیطی مسبب آن است. این را پارسانژاد می‌گوید و اضافه می‌کند: واقعیت این است که منشأ ناباروری در مرد و زن یا هر موجود زنده دیگری “محیط” است. منظور از محیط مواردی مثل سرما، گرما، کیفیت خواب، استرس و … هستند. همه این موارد روی قشر مغز اثر می‌گذارند.

او درباره این مساله توضیح می‌دهد: از قشر مغز یک سری پیغام‌هایی به غده‌ی پایینِ مغز که هیپوتالاموس نام دارد، ارسال می‌شود. از هیپوتالاموس هم پیغام‌هایی به هیپوفیز فرستاده می‌شود که مسئول ترشح هورمون‌های جنسی است. و بعد هم به غدد جنسی – بیضه‌ها در مرد و تخمک در زن – می‌رسد. بنابراین همه این موارد می‌توانند از عوامل ناباروری در مردها باشند.

بعضی زوج‌ها این موضوع ساده را هم نمی‌دانند

موردی مانند ناتوانی جنسی در مردان نیز می‌تواند به طور غیرمستقیم باعث ناباروری شود. کارشناسان تاکید دارند که استرس و اضطراب، سبک زندگی نادرست، اضافه وزن زیاد، فشارخون بالا و دیابت باعث کاهش سن ناتوانی جنسی در مردان ایرانی شده است. این در حالی است که بسیاری از زوجین اقدامی برای رفع این مشکل انجام نمی‌دهند. مشکلی که می‌تواند حتی منجر به بروز اختلافات جدی در زندگی شود.

پارسانژاد هم به یک موضوع مهم درباره باردار نشدن زوجین اشاره می کند و می‌گوید: گاهی علت ناباروری بعضی از زوجین بسیار پیش‌پاافتاده است. مثلا خیلی از زوجین نمی‌دانند که بهترین زمان بارور شدن در زمان تخمک‌گذاری یا چند روز مانده به تخمک‌گذاری زن است. اما خیلی‌ از زوج‌ها از این نکته ساده آگاهی ندارند و گاهی تبدیل به مشکل بزرگ ناباروری می‌شود. در حالی‌که این مشکل می‌تواند با چند دستور و راهنمایی پزشکی حل شود.