درباره سوختگی همه چیز داریم جز امکانات | کل اروپا به اندازه یک شهر ما سوختگی ندارد
همشهری آنلاین – مریم سرخوش: هفته اول دی به عنوان هفته پیشگیری از سوختگی نامگذاری شده است. گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد که مرگ و میرهای ناشی از سوختگی سومین علت مرگ بعد از حوادث ترافیکی و سقوط از ارتفاع است. به همین دلیل آگاهی از روش‌های پیشگیری اهمیت زیادی دارد. سوختگی با آموزش، اطلاع‌رسانی، تمرین و کمی تغییر سبک زندگی، همچنین فراهم کردن امکانات قابل پیشگیری است اما مردم باید نسبت به آن آگاه باشند.
3 راه حل برای پیشگیری
محمدجواد فاطمی، رئیس هیات مدیره انجمن حمایت از بیماران سوخته (ققنوس) در نشست خبری روز ملی پیشگیری از سوختگی در این باره عنوان کرد: ما مشکلات زیادی در سوختگی داریم، اما اگر بخواهیم این مشکلات حل شود، باید در پیشگیری از سوختگی فعال باشیم. مشکل سوختگی با افزایش تخت بیمارستانی، ساخت بیمارستان و خرید وسایل و تجهیزات حل نمی‌شود. اگر از سوختگی پیشگیری کنیم کمک‌کننده است و همه کشورهایی که توانستند به راه‌حل موفق در این زمینه برسند، به مسیر پیشگیری وارد ورود کرده‌اند.
فاطمی با تاکید بر این که برای پیشگیری از سوختگی سه راه حل وجود دارد، ادامه داد: اولین راه‌حل آموزش به مردم و مسئولان است. آنها باید بدانند که راه‌حل‌های ساده‌ای برای پیشگیری از سوختگی وجود دارد. سوختگی به همه ما نزدیک است. بنابراین سوختگی باید جز دغدغه‌ها باشد. باید به کودکان آموزش دهیم که رفتارهای کم خطر داشته باشند. به بزرگسالان آموزش دهیم که محیط را ایمن کنند. به والدین آموزش دهیم که اگر در مدارس وسایل گرمایشی غیراستاندارد دارند، اجازه ورود فرزندانشان را به این کلاس‌ها ندهند.
او درباره راه‌حل دوم هم بیان کرد: قدم دوم قانونگذاری است. از نمایندگان مجلس، مسئولان ایمنی، وزارت کار و رفاه اجتماعی و وزارت نیرو مطالبه کنیم که قوانین را اصلاح و محل‌های اصلی سوختگی مردم را مشخص کنند. قوانینی بگذارند که این اتفاقات رخ ندهد. قوانین نباید اجازه دهند که افراد در محل‌های ناایمن قرار بگیرند. در کشور ما قوانین به راحتی دور زده می‌شود. فساد اداری وجود دارد که به راحتی از قوانین عبور می‌کند. باید درباره حوادث بزرگ مثل آتش سوزی، سوختگی و انفجار در کشور بررسی و راستی‌آزمایی صورت بگیرد، تا بفهمیم چرا بیمارستانی که همه مجوزهای لازم را داشته و بیمارستان نمونه هم تشخیص داده شده، آتش گرفته و بعدتر عنوان می‌شود که استاندارد هم نبوده است. پیش از تصویب قوانین، اجرای قوانین هم ضرورت دارد تا کسی نتواند با فساد قوانین را دور بزند و مردم را در خطر قرار دهد.
فاطمی سومین موضوع را هم استانداردسازی عنوان کرد و گفت: این مساله شامل استانداردسازی وسایل گرمایشی، پخت و پز، سیستم گرمایشی مدارس، محل کار، اماکن عمومی، اتومبیل‌ها تجهیزات و… است. باید کاری کنیم که حوادث سوختگی کمتر رخ دهد.
البته او تاکید کرد که حمایت از بیماران دچار سوختگی هم اهمیت دارد. بیمارانی که از دل آتش بیرون آمده و از بیمارستان ترخیص می‌شوند، نیاز به حمایت خانه و جامعه دارند. مطالعات علمی نشان داده که اگر از افراد سوخته با هر میزان وسعتی حمایت صورت بگیرد، مشکلات روانی و اجتماعی آنها کاهش پیدا می‌کند و به زندگی عادی برمی‌گردند، حتی اگر شدیدترین سوختگی را داشته باشند. این شامل حمایت‌های مالی و معنوی است. این افراد باید دوست داشته شوند، درآمد داشته باشند تا به کار و اجتماع برگردند.
چرا آمار سوختگی کامل نیست؟
این پزشک درباره آمار سوختگی بیماران عنوان کرد: در کشورهای جهان سوم آمار درستی وجود ندارد. تعداد زیادی از بیمارانی که می سوزند به طب سنتی مراجعه می‌کنند. برخی بیماران هم سوختگی کوچک دارند و سرپایی درمان می‌شوند که گزارش نمی‌شود. عددی که اعلام می‌شود درباره بیمارانی است که در بیمارستان سوختگی یا بخش‌های سوختگی بیمارستان‌ها بستری می‌شوند. آمار تقریبی نشان می‌دهد که سالانه بین ۲۲ هزار تا ۲۸ هزار نفر در بیمارستان‌های سوختگی و بخش‌های سوختگی بستری می‌شوند. با توجه به آمار و ارقام بستری‌های بخش دولتی و میزان مراجعه بخش خصوصی می‌توان گفت که حدود ۳۰هزار نفر در هر سال دچار سوختگی می‌شوند. از این تعداد که سوختگی شدید دارند، افرادی در بخش‌های بستری می‌شوند که دچار سوختگی ۱۰ درصدی یا سوختگی در نقاط حساس بدن شده باشند.
او ادامه داد: به ازای هر یک نفر بستری هم ۶ تا ۸ نفر سرپایی درمان می‌شوند که بین ۱۸۰ تا ۲۴۰ هزار نفر تقریبا بیماران سرپایی هستند. سه هزار نفر از این افراد هم فوت می‌کنند. حدود ۲۷ هزار نفر مرخص می‌شوند که نیمی از آنها معلول می‌شوند و مشکلات روانی – اجتماعی بعد از سوختگی هم درباره آنها قابل تامل است.
فاطمی با بیان این که از نظر بروز سوختگی جزو کشورهای در رده بالا هستیم، عنوان کرد: مرگ و میر در کشور ما دو برابر متوسط جهانی است چون تجهیزات و امکانات ناچیز و غیراستاندارد است. این در حالی است که ما از نظر دانش فنی و کادر پزشکی مشکلی نداریم اما امکاناتی که در زمینه سوختگی در کشور وجود دارد قابل قیاس با کشورهای توسعه یافته یا کشورهای مشابه ایران نیستند. از سوی دیگر تجهیزات پزشکی ما مثل تخت و بیمارستان و تجهیزات و… بسیار فرسوده، عقب مانده و غیرقابل استفاده هستند
مردان بیشتر دچار سوختگی می شوند
رئیس هیات مدیره ققنوس درباره بیشترین سوختگی در گروه‌های مختلف هم بیان کرد: در سراسر کشور شایع‌ترین افرادی که دچار سوختگی می‌شوند، مردان هستند که با شعله می‌سوزند و این حوادث بیشتر در محل کار رخ می‌دهد. برق گرفتگی هم جزو این موارد است و سالانه ۲ هزار بیمار برق گرفته در کشور داریم که اغلب جوان هستند و در ساختمان‌ها کار می‌کنند. طبق مطالعه انجام شده ۶۵درصد این افراد دچار قطع عضو هستند. دومین گروه هم زنان هستند که ترکیب مایعات داغ و شعله عامل سوختگی در آنهاست. سومین گروه هم کودکان هستند که شایع‌ترین علت سوختگی آنها مایعات یا غذای داغ است. آمار برق گرفتگی هم متفاوت است و ۴ تا ۵ درصد بیماران سوختگی‌های الکتریکی دارند. سوختگی‌های شیمیایی هم بر اثر کار و خشونت در جامعه هم وجود دارد.
این پزشک با انتقاد از سیستم بهداشتی و درمانی کشور در مواجهه با سوختگی گفت: یکی از مشکلات اساسی وزارت بهداشت این است که یک متولی واحد برای موضوع سوختگی ندارد. به دلیل اینکه متولی واحد و مشخصی در ارتباط با سوختگی در وزارت بهداشت وجود ندارد این وزارتخانه درباره سوختگی آمار ندارد. تمام کشورهایی که در زمینه سوختگی به موفقیت رسیده‌اند، روز آگاهی از پیشگیری در تقویم رسمی خود دارند اما این روز در کشور ما به ثبت نرسیده و این در حالیست که سوختگی یکی از مشکلات اساسی کشور به حساب می‌آید.
فاطمی با بیان این که کشور ترکیه از کشورهای موفق در زمینه سوختگی است، گفت: این کشور، سوختگی را سطح بندی کرده و خدمات را با توجه به وضعیت بیمار بر مبنای این سطوح ارائه می‌دهد. سوختگی در کشور بر روی کاغذ سطح بندی شده اما در عمل اجرا نمی‌شود. این در حالی است که دانشگاه‌های علوم پزشکی تمایلی به بخش سوختگی ندارند و برخی از دانشگاه‌ها نسبت به تغییر کاربری بخش سوختگی اقدام کرده‌اند. بیمارستان‌های خصوصی هم بخش سوختگی ندارند. بیمارستان مطهری در تهران و بیمارستان امیرالمومنین در شهر شیراز بهترین بیمارستان‌های سوختگی کشور محسوب می‌شوند که با مشکلات فراوانی روبرو هستند.
به گفته فاطمی در حال حاضر ۳۵ مرکز سوختگی در کشور فعالیت دارند.
مشکل اقتصاد باید حل شود
دکتر مصطفی ده‌مرده‌ای، رئیس بیمارستان سوانح سوختگی شهید مطهری هم در ادامه این نشست درباره روند درمانی بیمارانی که دچار سوختگی می‌شوند، بیان کرد: مردم از خدماتی که جهت درمان سوختگی دریافت می‌کنند، راضی نیستند. آنها پس از ترخیص، پول خرید لباس و کرم‌های سوختگی را ندارند چون تحت پوشش بیمه نیست. دستمزد پزشکان هم در بخش سوختگی بسیار پایین است. جراحان پلاستیک در بیرون از مراکز دولتی دریافتی بیشتری دارند. کار پانسمان سوختگی هم بسیار سخت است و پرسنل ما دستمزد بسیار کمی دریافت می‌کنند.
ده‌مرده‌ای ادامه داد: بیمار در داخل بیمارستان نباید طبق قانون هیچ هزینه‌ای پرداخت کند، اما همین حالا هزینه می‌دهد. در زمان ترخیص، قادر به پرداخت فرانشیز نیست. وزارت بهداشت به ما اعلام کرده که از بیماران با توانایی مالی کم دریافتی نداشته باشیم، اما همین موضوع هم روی ما فشار می‌آورد و تامین هزینه‌ها سخت است. چون شرکت‌های دارویی دارویی به ما نسیه نمی‌دهند. وسایلی که برای درمان سوختگی و تجهیزات استفاده می‌شود، به شدت گران است، دستگاه 8 میلیونی اکنون ۸۰۰ میلیون تومان شده است. دستگاه‌های درماتومی هم بعد از ۵ سال قابل استفاده نیستند اما ما ۱۰ سال از آنها استفاده می‌کنیم.
بیمارستان فرسوده است اما چه کنیم؟
او به فرسودگی بیمارستان مطهری هم اشاره کرد و گفت: دائم اخطار ناایمنی می‌گیریم و هیچ کاری نمی‌توانیم انجام دهیم. این بیمارستان ۶۰ سال پیش احداث شده و زیرساخت آتش نشانی ندارد. بیمارستان باب الحوائج در کنار رودخانه کن هم ۲۰ سال است که در حال ساخت است و ۵ سال است که می‌گویند ۲۰ درصد آن باقی مانده. این بیمارستان اگر ساخته شود کمک شایانی به بیماران سوخته خواهد کرد.
ده‌مرده‌ای در مقایسه‌ای از وضعیت درمان سوختگی در ایران و سایر کشورهای همسایه بیان کرد: در کنگره‌ای از کشورهای همسایه شرکت کردم و از وضعیت سوختگی در ایران گفتم. به لحاظ دانش فنی، تنوع جراحی و سواد پزشکان یکی از قوی‌ترین کشورها ایران بود اما به لحاظ امکانات بیمارستانی، به جز یک کشور جنگ‌زده، از همه آنها امکانات کمتری داشتیم. ما به لحاظ نتایج، همطراز همان کشورها هستیم و این وظیفه را کادر درمان انجام می‌دهد که همیشه در خط مقدم مشکلات حضور دارند.
این پزشک تاکید کرد: مشکل اقتصاد باید حل شود و اگر برطرف نشود، توان خرید دستگاه‌ها به یورو را نخواهیم داشت. پانسمان ضروری برای بیمار به اندازه یک کاغذ Aچهار ۵۰ میلیون تومان است، نه وزارت بهداشت می‌تواند آن را تامین کند و نه حمایت خیرین جوابگوست. اقتصاد باید درست و دیدگاه عوض شود، سلامت باید در اولویت دولت‌ها قرار بگیرد.
هزینه درمان از دست ما خارج شده
ده‌مرده‌ای در پاسخ به سوالی درباره هزینه درمان بیماران سوختگی بیان کرد: هزینه کرد این بیماران از دست ما خارج شده است. بیمار ۳۰ درصد سوختگی که بیمه ندارد، ۶۰۰ میلیون هزینه دارد. در بخش خصوصی همان ابتدا از بیماران ۵۰۰ میلیون دریافت می‌کنند.
رئیس بیمارستان مطهری با بیان اینکه کشورهای اروپایی برای هر بیمار حدود ۱۰ هزار یورو اعتبار در نظر می‌گیرند، گفت: البته میزان سوختگی در آن کشورها بسیار کم است و کل اروپا به اندازه یک شهر ما سوختگی ندارد. میزان سوختگی در کشور ما بسیار زیاد است و سیستم درمانی نمی‌تواند هزینه‌ها را پرداخت کند. اگر بخواهیم تمام اعتبار سیستم بهداشتی را برای سوختگی تخصیص دهیم، سایر بخش‌ها می‌بایست تعطیل شود.
او درباره وضعیت دسترسی به داروها هم بیان کرد: داروهای مرسوم به جز یک مورد در دسترس هستند. همچنین پانسمان‌های مدرن در دسترس هستند اما به دلیل گرانی به راحتی تامین نمی‌شوند. به طور کلی می‌توان گفت داروهایی که در دسترس هستند متوسط قلمداد می‌شوند. وضعیت تجهیزات نیز مناسب نیست، به طور مثال، فقط یک شرکت نسبت به ورود تیشواکسپندر اقدام می‌کند و این در حالی است که برای درمان سوختگی بسیار کاربرد دارد.
ده‌مرده‌ای درباره محروم ماندن بیماران از دریافت درمان هم بیان کرد: ما یک تخت استاندارد سوختگی در کشور نداریم اما اجازه نمی‌دهیم بیمار سوختگی روی زمین بماند. آی‌سی‌یو سوختگی هم کم است و شاید شش بیمار کنار هم بستری شوند که احتمال انتقال عفونت بیمارستانی وجود دارد.
