علت خشکی چشم چیست؟ عوامل، عوارض و راهکارهای درمان

به گزارش همشهری آنلاین، اما درمان خشکی چشم چطور انجام می‌شود؟ چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟ آیا می‌توان این مشکل را در خانه رفع کرد؟ تا انتهای مطلب همراه ما باشید تا پاسخ سوالات‌تان را دریافت کنید.

خشکی چشم چیست؟

خشکی چشم، یک مشکل شایع است که در آن چشم به اندازه کافی اشک تولید نمی‌کند یا اشک تولید شده کیفیت لازم را ندارد. این وضعیت می‌تواند باعث احساس خشکی، سوزش، خارش و احساس وجود جسم خارجی در چشم شود.

دلایل خشکی چشم متنوع هستند و شامل افزایش سن، استفاده بیش از حد از دستگاه‌های دیجیتال، برخی داروها، بیماری‌های خود ایمنی و عوامل محیطی مانند هوای خشک می‌شود. خشکی چشم اگر درمان نشود می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند عفونت چشم و آسیب به قرنیه منجر شود.

رایج ترین علائم خشکی چشم

خشکی چشم یک مشکل شایع است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله افزایش سن، استفاده بیش از حد از دستگاه‌های دیجیتال و برخی بیماری‌ها رخ دهد. در ادامه، 10 علامت رایج خشکی چشم را بررسی می‌کنیم:

1. احساس سوزش و خشکی در چشم‌ها: این یکی از شایع‌ترین علائم خشکی چشم است و ممکن است شبیه احساس وجود شن در چشم باشد.
2. قرمزی چشم‌ها: رگ‌های خونی کوچک در چشم‌ها به دلیل خشکی و تحریک ممکن است گشاد شده و باعث قرمزی چشم‌ها شوند.
3. تاری دید: خشکی چشم می‌تواند باعث نوسانات دید و تاری دید موقت شود، به خصوص هنگام مطالعه یا کار با کامپیوتر.
4. افزایش حساسیت به نور: افراد مبتلا به خشکی چشم ممکن است نسبت به نور خورشید، نور لامپ و سایر منابع نور حساس‌تر شوند.
5. احساس خستگی چشم: خشکی چشم می‌تواند باعث خستگی چشم‌ها شده و تمرکز را دشوار کند.
6. تولید مخاط زیاد: چشم‌ها ممکن است برای جبران خشکی، مخاط بیشتری تولید کنند که باعث چسبندگی پلک‌ها به هم در هنگام خواب شود.
7. آبریزش چشم: این ممکن است پارادوکسیکال به نظر برسد، اما برخی افراد مبتلا به خشکی چشم، آبریزش چشم را تجربه می‌کنند. این به دلیل تلاش چشم‌ها برای رقیق کردن ترشحات غلیظ است.
8. دشواری در استفاده از لنزهای تماسی: خشکی چشم می‌تواند باعث ناراحتی و تحریک هنگام استفاده از لنزهای تماسی شود.
9. احساس وجود جسم خارجی در چشم: خشکی چشم ممکن است باعث احساس وجود چیزی در چشم شود، حتی اگر هیچ جسم خارجی وجود نداشته باشد.
10. تغییر در بینایی: در موارد شدید، خشکی چشم می‌تواند به تغییرات دائمی در بینایی منجر شود.

چرا به خشکی چشم دچار می‌شویم؟

عوامل مختلفی می‌تواند موجب خشکی چشم شود. توجه داشته باشید که درمان خشکی چشم متناسب با چرایی ایجاد آن تعیین می‌شود. برخی از این دلایل عبارتند از:

کاهش تولید اشک

کاهش تولید اشک یکی از دلایل اصلی خشکی چشم است. اشک‌ها، علاوه بر مرطوب نگه داشتن چشم، حاوی مواد مغذی و آنتی‌باکتریال هستند که از چشم محافظت می‌کنند. زمانی که غدد اشکی به اندازه کافی اشک تولید نکنند، لایه اشک روی چشم نازک شده و باعث خشکی، سوزش و احساس ناراحتی می‌شود.

این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله افزایش سن، تغییرات هورمونی مانند یائسگی، برخی بیماری‌ها مثل سندرم شوگرن، مصرف برخی داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای ضدافسردگی و عوامل محیطی مانند هوای خشک و آلودگی رخ دهد.

همچنین، استفاده بیش از حد از دستگاه‌های دیجیتال و کم پلک زدن نیز می‌تواند به کاهش تولید اشک و در نتیجه خشکی چشم کمک کند.

عدم تعادل در ترکیب اشک

عدم تعادل در ترکیب اشک به وضعیتی گفته می‌شود که در آن نسبت اجزای تشکیل دهنده اشک (آب، روغن و مخاط) به هم می‌خورد. این عدم تعادل باعث می‌شود لایه اشکی که روی چشم را می‌پوشاند، به اندازه کافی پایدار نباشد و به سرعت تبخیر شود.

در نتیجه، چشم‌ها خشک‌تر از حالت طبیعی شده و علائم خشکی چشم مانند سوزش، خارش و احساس وجود جسم خارجی در چشم بروز می‌کند.

روغن موجود در اشک، نقش مهمی در ایجاد یک لایه محافظ روی سطح چشم و کاهش تبخیر آب دارد. اگر غدد تولید کننده روغن به درستی کار نکنند، لایه اشکی ناپایدار شده و چشم‌ها بیشتر در معرض خشکی قرار می‌گیرند.

همچنین، کاهش تولید مخاط نیز می‌تواند باعث کاهش چسبندگی لایه اشکی به سطح چشم و در نتیجه افزایش تبخیر شود. به طور خلاصه، عدم تعادل در ترکیب اشک به این معنی است که اشک نمی‌تواند به طور موثر از چشم محافظت کند و باعث خشکی چشم می‌شود.

استفاده طولانی‌مدت از نمایشگرها دیجیتال

استفاده طولانی‌مدت از وسایل دیجیتال مانند گوشی‌های هوشمند و کامپیوترها یکی از دلایل اصلی خشکی چشم در دنیای مدرن است. وقتی ما به صفحه نمایش این دستگاه‌ها خیره می‌شویم، به طور طبیعی پلک زدنمان کاهش می‌یابد. این کاهش پلک زدن باعث می‌شود لایه اشکی که روی چشم را می‌پوشاند و آن را مرطوب نگه می‌دارد، به سرعت تبخیر شود.

علاوه بر این، نور آبی ساطع شده از این دستگاه‌ها نیز می‌تواند به سلول‌های سطح چشم آسیب برساند و تولید اشک را کاهش دهد. همچنین، تمرکز مداوم روی یک نقطه نزدیک در صفحه نمایش باعث خستگی عضلات چشم و کاهش ترشح اشک می‌شود. در نتیجه، تمام این عوامل در کنار هم باعث خشکی چشم، سوزش و خستگی چشم در افرادی می‌شوند که ساعات طولانی را با وسایل دیجیتال می‌گذرانند.

مصرف برخی داروها

مصرف برخی داروها یکی از دلایل شایع خشکی چشم است. این داروها با تأثیر بر غدد اشکی یا کیفیت اشک، باعث کاهش تولید اشک یا تغییر در ترکیب آن می‌شوند. برخی داروهای ضد افسردگی، آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای فشار خون، داروهای ادرارآور و برخی داروهای هورمونی از جمله داروهایی هستند که می‌توانند باعث خشکی چشم شوند.

این داروها ممکن است با کاهش تولید اشک، تغییر در ترکیب اشک یا مسدود کردن غدد اشکی، به خشکی چشم منجر شوند. اگر دارویی مصرف می‌کنید و متوجه خشکی چشم شدید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

بیماری‌های زمینه‌ای

برخی بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث خشکی چشم شوند. بیماری‌هایی مانند سندرم شوگرن که یک بیماری خودایمنی است، با حمله به غدد تولید کننده اشک و بزاق، باعث کاهش شدید تولید اشک و خشکی چشم می‌شود. بیماری‌های خودایمنی دیگری مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید نیز می‌توانند به غدد اشکی آسیب رسانده و خشکی چشم را به دنبال داشته باشند.

برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت نیز با آسیب رساندن به اعصاب و رگ‌های خونی، می‌توانند بر تولید و کیفیت اشک تأثیر گذاشته و خشکی چشم ایجاد کنند. همچنین، بیماری‌هایی مانند زونا و سرطان نیز می‌توانند با آسیب به اعصاب یا غدد اشکی، باعث خشکی چشم شوند.

عوامل هورمونی

تغییرات هورمونی یکی از دلایل شایع خشکی چشم به خصوص در زنان است. هورمون‌ها نقش مهمی در تنظیم تولید اشک و کیفیت آن دارند. تغییرات هورمونی ناشی از بارداری، یائسگی یا مصرف داروهای هورمونی می‌تواند به کاهش تولید اشک و یا تغییر در ترکیب آن منجر شود.

استروژن، هورمونی زنانه، در حفظ رطوبت چشم‌ها نقش مهمی دارد. کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی می‌تواند به طور مستقیم بر غدد اشکی تأثیر گذاشته و باعث کاهش تولید اشک شود. همچنین، نوسانات هورمونی در طول چرخه قاعدگی نیز می‌تواند باعث خشکی چشم در برخی زنان شود. علاوه بر این، برخی داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری نیز می‌توانند بر تولید اشک تأثیر گذاشته و خشکی چشم را تشدید کنند.

جراحی‌های چشمی

جراحی‌های چشمی، به ویژه آن‌هایی که روی قرنیه انجام می‌شوند، می‌توانند باعث خشکی چشم شوند. دلایل مختلفی برای این اتفاق وجود دارد:

• آسیب به اعصاب قرنیه: در بسیاری از جراحی‌های چشمی، مانند لیزیک، لازک و پی آر کی، برای ایجاد برش در قرنیه، از لیزر استفاده می‌شود. این لیزر می‌تواند به برخی از اعصاب قرنیه که مسئول تحریک تولید اشک هستند، آسیب برساند. در نتیجه، ارتباط بین قرنیه و غدد اشکی قطع یا ضعیف شده و تولید اشک کاهش می‌یابد.
• تغییرات در ساختار قرنیه: جراحی‌های چشمی می‌توانند شکل و ساختار قرنیه را تغییر دهند. این تغییرات ممکن است بر نحوه پخش شدن اشک روی سطح چشم تأثیر گذاشته و باعث تبخیر سریع‌تر اشک و خشکی چشم شوند.
• التهاب و تورم: بعد از هر جراحی، مقداری التهاب و تورم طبیعی است. این التهاب می‌تواند بر تولید اشک و کیفیت آن تأثیر گذاشته و باعث خشکی چشم شود.
• استفاده از داروهای قطره‌ای: برخی از داروهای قطره‌ای که بعد از جراحی استفاده می‌شوند، می‌توانند عوارض جانبی مانند خشکی چشم داشته باشند.

بیشتر بخوانید: آشنایی با راه‌های پیشگیری از خشکی چشم

راهکارهای درمان خشکی چشم

درمان خشکی چشم به کمک روش‌های مختلفی انجام می‌شود که متناسب با وضعیت چشم افراد و توسط پزشک ارائه می‌شود. برخی از این راهکارها عبارتند از:

استفاده از اشک مصنوعی

اشک مصنوعی یکی از رایج‌ترین و موثرترین راه‌های درمان خشکی چشم است. این قطره‌ها با جایگزینی اشک طبیعی و ایجاد یک لایه محافظ روی سطح چشم، به کاهش علائم خشکی چشم کمک می‌کنند. اشک مصنوعی با مرطوب کردن چشم، کاهش التهاب و ایجاد یک لایه پایدار روی سطح چشم، از تبخیر سریع اشک طبیعی جلوگیری کرده و علائم خشکی چشم مانند سوزش، خارش و احساس وجود جسم خارجی را تسکین می‌دهد.

کمپرس گرم و ماساژ پلک‌ها

کمپرس گرم و ماساژ پلک‌ها دو روش موثر برای درمان خشکی چشم هستند. گرما باعث آب شدن روغن‌های غلیظ شده در غدد میبومین پلک‌ها می‌شود. این روغن‌ها برای تشکیل لایه روغنی اشک ضروری هستند و در صورت مسدود شدن غدد، خشکی چشم را تشدید می‌کنند.

ماساژ پلک‌ها نیز به تخلیه این روغن‌ها و باز شدن مجاری غدد کمک می‌کند. با انجام این دو روش، لایه اشکی پایدارتر شده و از تبخیر سریع اشک جلوگیری می‌شود. در نتیجه، احساس خشکی و سوزش چشم کاهش یافته و چشم‌ها مرطوب‌تر می‌شوند.

تغییرات در سبک زندگی و محیط

تغییر در سبک زندگی و محیط می‌تواند نقش موثری در درمان و بهبود علائم خشکی چشم داشته باشد. مواردی مانند کاهش زمان استفاده از دستگاه‌های دیجیتال، افزایش رطوبت محیط، استفاده از عینک‌های آفتابی با محافظ UV، تنظیم سیستم‌های تهویه هوا و اجتناب از محیط‌های دودی و آلوده، می‌تواند به کاهش تحریک چشم‌ها و افزایش رطوبت آن‌ها کمک کند.

همچنین، انجام تمرینات چشم و ماساژ پلک‌ها به بهبود گردش خون در ناحیه چشم و کاهش خستگی چشم کمک می‌کند. علاوه بر این، مصرف مایعات کافی و داشتن یک رژیم غذایی سالم نیز در حفظ سلامت چشم‌ها و کاهش خشکی آن‌ها موثر است.

اجتناب از عوامل تحریک‌کننده

اجتناب از عواملی که خشکی چشم را تشدید می‌کنند، بخش مهمی از درمان این مشکل است. این عوامل می‌توانند شامل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض باد، هوای خشک، دود سیگار، استفاده بیش از حد از دستگاه‌های دیجیتال، کم پلک زدن و قرار گرفتن در معرض نور شدید باشند. همچنین، برخی داروها و لنزهای تماسی خاص نیز می‌توانند باعث خشکی چشم شوند.

با شناسایی و اجتناب از این عوامل تحریک‌کننده، می‌توانیم به طور قابل توجهی علائم خشکی چشم را کاهش داده و راحتی چشم‌ها را بهبود بخشیم.

درمان‌های تخصصی

درمان تخصصی خشکی چشم بسته به شدت بیماری و علت زمینه ای آن متفاوت است. علاوه بر روش‌های درمانی عمومی مانند استفاده از اشک مصنوعی، کمپرس گرم و تغییر سبک زندگی، در برخی موارد ممکن است به درمان‌های تخصصی‌تری نیاز باشد.

این درمان‌ها شامل استفاده از داروهای ضدالتهاب برای کاهش التهاب سطح چشم، بستن مجاری اشکی برای کاهش تخلیه اشک، استفاده از پلاگ‌های اشکی برای حفظ رطوبت چشم و در موارد نادر، جراحی برای اصلاح مشکلات ساختاری چشم می‌شود.

همچنین، درمان بیماری‌های زمینه‌ای که باعث خشکی چشم شده‌اند نیز بسیار مهم است. برای تعیین بهترین روش درمانی، مراجعه به پزشک متخصص چشم ضروری است.

عوارض عدم درمان خشکی چشم

عدم درمان خشکی چشم می‌تواند عوارض جدی و طولانی‌مدتی را به همراه داشته باشد. اگر خشکی چشم به مدت طولانی درمان نشود، می‌تواند به سطح قرنیه آسیب رسانده و منجر به زخم قرنیه شود. زخم قرنیه می‌تواند باعث تاری دید، حساسیت به نور، درد و حتی از دست دادن بینایی شود.

علاوه بر این، خشکی چشم می‌تواند خطر عفونت‌های چشمی را افزایش دهد زیرا لایه اشکی که به عنوان یک سد محافظتی عمل می‌کند، ضعیف شده است. عفونت‌های چشمی می‌توانند منجر به التهاب شدید، درد و در برخی موارد، از دست دادن بینایی شوند.

همچنین، خشکی چشم می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهد و انجام فعالیت‌های روزمره مانند خواندن، کار با کامپیوتر و رانندگی را دشوار کند. بنابراین، درمان به موقع خشکی چشم بسیار مهم است تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.

بیشتر بخوانید: پف دور چشم نشانه چه بیماری است؟

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

خشکی چشم اگرچه مشکلی شایع است، اما اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. بنابراین، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب بسیار مهم است. اگر علائمی مانند سوزش، خارش، احساس وجود جسم خارجی در چشم، قرمزی، تاری دید، حساسیت به نور و یا چسبندگی پلک‌ها را تجربه می‌کنید، بهتر است به چشم پزشک مراجعه کنید.

همچنین، اگر با استفاده از اشک مصنوعی و سایر روش‌های خانگی بهبودی حاصل نشد، یا اگر خشکی چشم شما با فعالیت‌های روزمره تداخل دارد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. چشم پزشک با انجام معاینات لازم، علت دقیق خشکی چشم شما را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز خواهد کرد. به یاد داشته باشید، درمان زودهنگام خشکی چشم می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. علائمی که نشان می‌دهد باید به پزشک مراجعه کنید:

• سوزش و خارش مداوم چشم‌ها
• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• قرمزی چشم‌ها
• تاری دید
• حساسیت به نور
• چسبندگی پلک‌ها در هنگام صبح
• کاهش دید در شب
• احساس خستگی چشم هنگام استفاده از دستگاه‌های دیجیتال

سخن پایانی

ما در این مطلب توضیح دادیم که خشکی چشم چطور می‌تواند بر بینایی تأثیر بگذارد. سپس، گفتیم که این مشکل به دلایل مختلفی مانند کار با وسایل دیجیتال ایجاد می‌شود. در انتها روش‌های درمان خشکی چشم را توضیح دادیم تا بتوانید با رفع این مشکل، بینایی خود را تقویت کنید.