تغییر جنسیت عجیب یک یوزپلنگ مشهور ایران
به گزارش همشهری آنلاین، یوزپلنگ «هیوا» فرزند هَرب که تا چندی پیش به‌عنوان خواهر هلیا و هانا شناخته می‌شد، اکنون در آستانه ۶ سالگی در جنسیت آن شبه وجود دارد.
«هیوا» سال ۱۳۹۸ در پارک ملی توران به دنیا آمد و با وجود تلاش‌ها برای ثبت یوزها توسط دوربین‌های تله‌ای از سال ۱۳۹۹ تا بهمن ۱۴۰۲ دیده نشد. مشاهده «هیوا» فرزند یوزپلنگ ماده «هرب» در بهمن ۱۴۰۲ موجی از امید برای جمعیت یوزپلنگ آسیایی این گونه ارزشمند در خطر انقراض را ایجاد کرد و اکنون در بهمن ۱۴۰۳ سرنوشت به نوعی دیگر ورق خورده است.
اداره‌کل حفاظت محیط زیست سمنان درباره به‌روزرسانی جنسیت یوزپلنگ «هیوا» در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که پس از بررسی دقیق‌تر تصاویر ثبت‌شده، جنسیت یوزپلنگ شناسایی‌شده با نام «هیوا» از ماده به «نامشخص» تغییر یافته است. این تصمیم، طبق تحلیل‌های جدید کارشناسان و محدودیت‌های موجود در داده‌های تصویری نهایی شده است.
۴ عامل مهم و موثر در تغییر جنسیت هیوا
سعید یوسف‌پور مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان در این اطلاعیه گفت: کیفیت و زاویه داده‌های موجود، عدم مشاهده ویژگی‌های جنسی واضح، تحلیل متفاوت کارشناسان، عدم مشاهده رفتارهای قطعی نر یا ماده بودن، از جمله عواملی است که باعث ایجاد ابهام در تعیین جنسیت یوز «هیوا» شده است.
وی افزود: «هیوا» طی یک سال گذشته در مناطق مختلفی از جمله حوزه محیط‌بانی دلبر و عباس‌آباد در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران شاهرود در شرق استان سمنان، منطقه حفاظت مشارکتی یوزکنام و پناهگاه حیات‌وحش خوش‌ییلاق مشاهده شد و بررسی دقیق‌تر آن با روش‌های فعلی محدود بوده است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سمنان تصریح کرد: دقت و شفافیت در ارائه اطلاعات مربوط به یوزپلنگ آسیایی مورد تأکید است و با توجه به شواهد متناقض، اعلام جنسیت «نامشخص» باعث جلوگیری از انتشار اطلاعات اشتباه و گمراه‌کننده می‌شود. برای اعلام جنسیت دقیق به داده‌های بیشتر از جمله تصاویر واضح‌تر یا بررسی‌های میدانی نیاز است که در حال حاضر در دسترس نیست. پایش و نظارت بر وضعیت این گونه همچنان ادامه دارد و در صورت کسب اطلاعات تکمیلی، اطلاع‌رسانی‌های لازم انجام خواهد شد.
اما سوالات زیادی درباره این موضوع پیش می‌آید این نکته است که چطور در طی سال‌های گذشته متوجه نشدند که این حیوان نر یا ماده است؟ مگر یوزپلنگ تغییر جنسیت می‌دهد که تا مدت‌ها از آن به‌عنوان ماده نام برده شود و حالا نر شود؟
اصلا از ابتدا مبنای ماده بودن این حیوان چه بوده است؟ طبق تخمین کارشناسان جمعیت یوزپلنگ آسیایی در ایران ۱۸ قلاده یوزپلنگ شامل هشت قلاده بالغ و ۱۰ قلاده نابالغ در طبیعت توران شهرستان شاهرود در شرق استان سمنان است، یعنی از نظر ژنتیکی «در معرض خطر انقراض» محسوب می‌شود و باید با توجه ویژه حفاظت شود.
محیط زیست باید جواب دهد
کارشناس محیط‌زیست علی محمدزاده گفت: از آنجا که مسئله زادآوری در طبیعت بسیار مهم است، همیشه جنسیت ماده ارزشمندتر محسوب می‌شود و در حال حاضر یک یوز ماده از طبیعت کم شده است.
وی ادامه داد: چرا تا این زمان جنسیت این یوز ماده اعلام شده بود؟ اگر واقعا نمی‌توانستند آن را مشخص کنند، چرا نر اعلام نکردند. این‌ها سؤالاتی است که باید در مورد آن سازمان محیط زیست جواب دهد. تعیین جنسیت دقیق یوزها برای تصمیم‌گیری‌های آینده آن بسیار مهم است.
نر بودن هیوا بارقه‌های امید را به توران بازمی‌گرداند
«فراز» و «فقه» ۲ یوزپلنگ نر شناسنامه‌دار طبیعت و «فیروز» تنها یوزپلنگ نر در توران تا چندی پیش بودند و اثبات نر بودن «هیوا»، همان‌طور که از معنای اسمش پیداست، امید را در طبیعت توران به جریان می‌اندازد.
یوزپلنگ گونه‌ای در خطر انقراض است و اکنون فقط شماری از آن‌ها در ایران و آفریقا زیست می‌کنند. جمعیت یوزپلنگ‌ها قابل سرشماری نیست، چرا که گونه‌ای گوشت‌خوار و شبگرد است، اما با استفاده از دوربین تله‌ای جمعیت آن‌ها تخمین زده می‌شود.
منطقه توران یا خارتوران در شرق استان سمنان در شهرستان شاهرود یکی از سه منطقه حفاظت شده ایران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار، خاستگاه زیست یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود. یوزپلنگ جزو گربه‌سانان محسوب می‌شود و گربه‌سانان امکان زادآوری ۲ بار در سال و دوره بارداری ۳ ماهه دارند.
به طور معمول، فصل‌هایی که رطوبت هوا بیشتر است برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند مناسب است و بر پایه تحقیقات انجام‌شده، دی و بهمن بهترین ماه‌های سال برای جفت‌گیری یوزپلنگ آسیایی است که پس از ۹۰ روز معمولاًدر اردیبهشت‌ماه توله به دنیا می‌آید.
